Gümrü Antlaşması'nın Özellikleri Nelerdir?

Gümrü Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükümeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında 3 Aralık 1920 tarihinde imzalanmış, Türk Kurtuluş Savaşı'nın Doğu Cephesi'ndeki başarılarının ardından gelen önemli bir siyasi zaferdir. Bu antlaşma, Türkiye'nin doğu sınırlarının belirlenmesinde ve uluslararası alanda tanınmasında kritik bir rol oynamıştır.

Gümrü Antlaşması'nın Tarihsel Arka Planı

Antlaşmanın imzalanmasına giden süreç, Ermenistan'ın Doğu Anadolu'da yayılmacı bir politika izlemesiyle başlamıştır. Ancak, Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusunun kararlı mücadelesi, Ermeni ordusunu yenilgiye uğratmış ve Gümrü'ye kadar ilerlemiştir. Bu askeri başarı, Ermenistan'ı barış masasına oturmaya zorlamış ve Gümrü Antlaşması'nın imzalanmasının önünü açmıştır.

Bu dönemde, TBMM hükümeti henüz uluslararası alanda tam olarak tanınmamaktaydı. Bu antlaşma, TBMM'nin uluslararası bir antlaşma imzalayarak meşruiyetini göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Gümrü Antlaşması'nın Temel Maddeleri ve Önemi

Gümrü Antlaşması, bir dizi önemli madde içermektedir. Bunlardan en önemlileri şunlardır:

• Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınırın belirlenmesi.
• Ermenistan'ın Sevr Antlaşması'ndan vazgeçmesi ve Türkiye'nin toprak bütünlüğünü tanıması.
• Ermenistan'ın, Türkiye'ye karşı düşmanca faaliyetlerde bulunmaması ve Türk topraklarındaki hak iddialarından vazgeçmesi.
• İki ülke arasındaki esirlerin karşılıklı olarak iadesi.

Bu maddeler, Türkiye'nin Doğu Cephesi'ndeki askeri zaferini siyasi bir zafere dönüştürmüş ve ülkenin doğu sınırlarını güvence altına almıştır. Ayrıca, Gümrü Antlaşması, TBMM hükümetinin uluslararası alandaki ilk antlaşması olması sebebiyle de büyük bir öneme sahiptir.

Gümrü Antlaşması'nın Kısa Süreli Olmasının Nedenleri

Ne yazık ki, Gümrü Antlaşması uzun ömürlü olmamıştır. Antlaşmanın imzalanmasından kısa bir süre sonra, Ermenistan'da Sovyet yönetimi kurulmuş ve Sovyet Rusya'nın baskısıyla Kars Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, Gümrü Antlaşması'nın yerini almıştır.

Ancak, Gümrü Antlaşması'nın kısa sürmesi, önemini azaltmamaktadır. Bu antlaşma, Türk Kurtuluş Savaşı'nın kazanımlarının bir göstergesi ve TBMM'nin uluslararası alandaki ilk başarısı olarak tarihe geçmiştir.

Gümrü Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli bir dönüm noktasıdır. Antlaşma, TBMM'nin uluslararası alanda tanınmasına katkıda bulunmuş ve Türkiye'nin doğu sınırlarının belirlenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Her ne kadar kısa süreli olsa da, Türk tarihinde önemli bir yere sahiptir.