Ilk iltizam hangi padişah?

Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik yapısında önemli bir yere sahip olan iltizam sistemi, devlet gelirlerinin toplanmasında kullanılan bir yöntemdi. Peki, bu sistemin başlangıcı hangi padişah dönemine denk geliyor? İltizamın ilk uygulamaları, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemlerine kadar uzanmaktadır. Genel kabul gören görüşe göre, iltizam sisteminin ilk temelleri Orhan Gazi döneminde atılmıştır. Ancak, sistemli ve yaygın bir uygulama haline gelmesi daha sonraki dönemlerde gerçekleşmiştir. Orhan Gazi döneminde, özellikle fethedilen bölgelerdeki tımar sisteminin henüz tam olarak oturmaması ve nakit ihtiyacının artmasıyla birlikte, bazı vergi gelirlerinin mültezimler aracılığıyla toplanması yoluna gidilmiştir. Bu ilk uygulamalar, iltizamın daha sonraki dönemlerde gelişecek olan yapısının habercisi niteliğindedir. İltizam sistemi, özellikle 16. yüzyıldan itibaren devletin gelir kaynakları arasında önemli bir yer edinmiş ve zamanla farklı türleri ortaya çıkmıştır. Mukataa iltizamı, cizye iltizamı gibi çeşitleri bulunan bu sistem, devletin nakit ihtiyacını karşılamada önemli bir rol oynamıştır. Ancak, zamanla suiistimallere açık hale gelmesi ve halkın üzerinde yarattığı baskı nedeniyle eleştirilere de yol açmıştır. Sonuç olarak, iltizam sisteminin ilk izleri Orhan Gazi dönemine kadar takip edilebilirken, sistemin kurumsallaşması ve yaygınlaşması daha sonraki padişahların dönemlerinde gerçekleşmiştir. Osmanlı ekonomisinin önemli bir parçası olan bu sistem, devletin mali yapısını anlamak için önemli bir unsurdur.