Binge Eating ne demek?

Binge Eating: Bir Kere Tıkınmak Değil, Tekrar Eden Bir Döngü

Binge eating, yani tıkınırcasına yeme bozukluğu, adından da anlaşılacağı gibi sadece bir oturuşta çok yemek yemek değil. Bu, çok daha karmaşık ve aslında oldukça yaygın bir yeme bozukluğu. Deneyimlerime göre birçok kişi "Ara sıra çok yiyorum, bende binge eating mi var?" diye merak ediyor. Cevap genellikle hayır. Binge eating, kontrol kaybı hissiyle birlikte, kısa sürede anormal derecede büyük miktarlarda yiyecek tüketme ve sonrasında genellikle utanç, suçluluk veya tiksinti gibi olumsuz duygular yaşama döngüsüdür. Anahtar kelime burada döngü ve kontrol kaybı.

Ne Zaman Binge Eating'den Şüphelenmeli? Belirtiler Neler?

Bir kere tıka basa yemekle binge eating arasında belirgin farklar var. Tıkınırcasına yeme bozukluğunun bazı temel belirtileri şunlardır:

• Kısa Sürede Aşırı Miktarda Yemek: Normal bir insanın benzer koşullarda yiyebileceğinden çok daha fazla yiyeceği, belirli bir zaman dilimi içinde (genellikle 2 saat içinde) tüketmek. Örneğin, bir oturuşta koca bir pizza, ardından bir paket cips ve koca bir kutu dondurma yemek gibi.
• Kontrol Kaybı Hissi: Yemek yerken duramayacağını veya ne kadar yediğini kontrol edemediğini hissetmek. Sanki otomatik pilota bağlanmış gibi yemek yemek.
• Hızlı Yemek Yeme: Normalden çok daha hızlı yemek, hatta yediklerinin tadını bile alamamak.
• Mide Rahatsızlığına Rağmen Devam Etme: Miden ağrımaya veya rahatsız olmaya başlamasına rağmen yemeye devam etmek.
• Tek Başına Yeme Eğilimi: Utanç duyduğu için başkalarının yanında yemekten kaçınma, gizlice yeme.
• Sonrasında Duyulan Olumsuz Duygular: Tıkınırcasına yedikten sonra yoğun bir suçluluk, utanç, tiksinti veya depresyon hissi yaşamak. Bu duygular genellikle kişinin kendini daha da kötü hissetmesine ve dolayısıyla tekrar yeme döngüsüne girmesine neden olur.
• Sık Tekrarlama: Bu durumun haftada en az bir kez ve en az üç ay boyunca tekrarlaması gerekiyor ki klinik olarak "binge eating bozukluğu" tanısı konulabilsin. Bir kereye mahsus veya ayda bir olan bir durum genellikle bu tanının kapsamına girmez.

Binge Eating'in Tetikleyicileri ve Psikolojik Boyutu

Binge eating sadece açlıkla ilgili değildir, altında yatan derin psikolojik ve duygusal faktörler vardır. Deneyimlerime göre, bu bozukluğun tetikleyicileri genellikle şunlardır:

• Duygusal Boşluk veya Stres: Can sıkıntısı, yalnızlık, üzüntü, öfke, stres veya anksiyete gibi olumsuz duygularla başa çıkma yöntemi olarak yemek kullanılması. Yemek, geçici bir rahatlama veya uyuşma hissi sağlayabilir.
• Diyet ve Kısıtlama Döngüsü: Aşırı kısıtlayıcı diyetler, vücudu ve zihni yoksunluğa iterek daha sonra aşırı yemeye yol açabilir. "Yasaklı" yiyecekler listesi oluşturmak, o yiyeceklere karşı daha büyük bir arzu uyandırır ve kontrolü kaybetme olasılığını artırır. Birçok binge eating vakasının altında kronik diyet geçmişi yatar.
• Vücut Algısı ve Özgüven Sorunları: Kendi vücudundan memnun olmama, düşük özgüven ve beden imajı bozuklukları, kişinin yeme davranışlarını tetikleyebilir. "Zaten şişmanım, bir daha yesem ne olur ki?" gibi düşünceler kendini sabote etmeye yol açabilir.
• Travma veya Geçmiş Deneyimler: Bazı durumlarda, geçmiş travmatik deneyimler veya çocukluktan gelen yeme alışkanlıkları binge eating'i tetikleyebilir.
• Uykusuzluk ve Yorgunluk: Yetersiz uyku, iştahı düzenleyen hormonları (ghrelin ve leptin) bozarak aşırı yeme isteğini artırabilir.

Bu döngü, kişinin kendini daha da kötü hissetmesine, daha fazla yemesine ve bu kısır döngüden çıkmakta zorlanmasına neden olur. Bu yüzden sadece "iradeli ol" demek yeterli değildir; altında yatan nedenleri anlamak ve ele almak gerekir.

Binge Eating ile Başa Çıkma Yolları ve İlk Adımlar

Binge eating'den kurtulmak zorlu bir süreç olabilir ama kesinlikle imkansız değildir. İşte deneyimlerime göre atabileceğin bazı pratik adımlar:

• Yardım İstemekten Çekinme: Bu en önemli adımdır. Bir yeme bozukluğu uzmanı (psikolog, psikiyatrist veya diyetisyen) ile çalışmak, altta yatan nedenleri anlamana ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirme konusunda sana yol gösterecektir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Diyalektik Davranış Terapisi (DDT) bu konuda oldukça etkilidir.
• Tetikleyicilerini Belirle: Ne zaman ve neyin seni tıkınırcasına yemeye ittiğini anlamak için bir yeme günlüğü tut. Hangi duygular, saatler veya durumlar bu atakları tetikliyor? Bu farkındalık, önlem almana yardımcı olacaktır.
• Diyet Zihniyetinden Kurtul: Vücudunu kısıtlamak yerine, ona ihtiyacı olan besinleri düzenli ve dengeli bir şekilde vermeye odaklan. "Yasaklı" yiyecekler yerine, her şeyi ölçülü tüketmeyi öğren. Sezgisel beslenme bu konuda sana yol gösterebilir.
• Duygusal Becerilerini Geliştir: Duygusal zorluklarla yemek yemeden başa çıkmanın yollarını bul. Meditasyon, nefes egzersizleri, günlük tutma, sanat veya müzik gibi hobiler, duygusal regülasyon becerilerini geliştirmene yardımcı olabilir.
• Düzenli Öğünler Tüket: Aç kalmak, binge ataklarını tetikleyen önemli bir faktördür. Gün içinde düzenli ve yeterli öğünler tüketerek kan şekerini dengele ve aşırı açlığı önle.
• Uyku Düzenine Dikkat Et: Yeterli ve kaliteli uyku almak, hormon dengeni korur ve aşırı yeme isteğini azaltır.
• Kendine Şefkat Göster: Bu bir hastalık ve senin hatan değil. Kendine karşı nazik ol ve iyileşme sürecinin inişli çıkışlı olabileceğini kabul et. Her küçük adımı takdir et.

Unutma, iyileşme bir süreçtir ve zaman alır. Sabırlı ol, kendine inan ve profesyonel destek almaktan çekinme. Bu döngüden çıkmak mümkün.