Gümrü Antlaşmasi hangi savaştan sonra?
Gümrü Antlaşması: Hangi Savaştan Sonra İmzalandı?
Gümrü Antlaşması, aslında tarihimizde dönüm noktalarından biri olan Kurtuluş Savaşı'nın ilk önemli uluslararası zaferinin bir sonucudur. Yani, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin ilk askeri ve siyasi başarısıdır diyebiliriz. Bu antlaşma, 3 Aralık 1920 tarihinde imzalanmıştır.
Peki, bu antlaşmanın imzalanmasına yol açan savaş tam olarak neydi? Bu, Doğu Cephesi'nde, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ile TBMM orduları arasında yaşanan çatışmalardır. Kurtuluş Savaşı'nın ilk yıllarında, Anadolu'daki işgallere karşı verdiğimiz mücadele sırasında, doğu sınırlarımızda da ciddi bir cephe açılmıştı. Ermeni birlikleri, o dönemde Rusya'dan ayrılan ve bağımsızlığını ilan eden bir ülkeydi ve Sevr Antlaşması'nın da etkisiyle, doğu bölgelerimizde toprak taleplerinde bulunuyorlardı.
TBMM Hükümeti, bu tehdidi bertaraf etmek için Doğu Cephesi'ne güçlü birlikler sevk etti. Kazım Karabekir Paşa'nın komutasındaki
- Kolordu, Ermeni ordusuna karşı başarılı bir harekat yürüttü. Yapılan çatışmalar sonucunda, Ermeni ordusu ağır bir yenilgi aldı. Özellikle Sarıkamış, Kars ve Ardahan gibi stratejik bölgeler geri alındı. Bu askeri başarı, TBMM Hükümeti'nin hem içeride hem de dışarıda itibarını artırdı ve uluslararası alanda tanınmasını kolaylaştırdı. Deneyimlerime göre, bir devletteki askeri başarılar, doğrudan o devletin uluslararası alandaki elini güçlendirir; Gümrü Antlaşması da bunun canlı bir örneğidir.
Gümrü Antlaşması'nın en önemli maddelerinden biri, sınırların çizilmesidir. Antlaşmaya göre, bugünkü Türkiye-Ermenistan sınırının büyük bir bölümü belirlenmiştir. Kars, Ardahan ve Artvin gibi bölgeler Türkiye'ye bırakılmıştır. Bu, o dönemde çok büyük bir kazanım olarak görülüyordu çünkü Sevr Antlaşması'nda bu bölgelerin Ermenistan'a verilmesi öngörülüyordu. Gümrü Antlaşması, bu tehlikeli planı ilk kez fiilen bozmuş oldu.
Ayrıca, antlaşma ile Ermenistan, Doğu Anadolu'daki toprak iddialarından vazgeçmiştir. Bu, sınırlarımızın güvenliği açısından hayati bir öneme sahipti. Ermenistan'ın TBMM Hükümeti'ni tanıması da antlaşmanın önemli sonuçlarından biridir. Bu tanıma, TBMM Hükümeti'nin bir devlet olarak uluslararası alanda ilk kez tanınması anlamına geliyordu ve bu da Kurtuluş Savaşı'nın siyasi boyutunu güçlendirdi.
Senin için pratik bir ipucu olarak şunu söyleyebilirim: Tarihi olayları öğrenirken, sadece kimin kazandığına veya kaybettiğine değil, aynı zamanda bu olayların siyasi ve hukuki sonuçlarına da odaklanmalısın. Gümrü Antlaşması'nın imzalanmasıyla birlikte, Doğu Cephesi kapanmış ve askerler batı cephesine kaydırılabilmiştir. Bu, Kurtuluş Savaşı'nın genel seyrini olumlu etkilemiştir.
Unutmamak gerekir ki, Gümrü Antlaşması, TBMM Hükümeti'nin hem askeri gücünü hem de diplomatik zekasını gösteren bir başarıdır. Bu antlaşma, daha sonra imzalanacak olan diğer antlaşmalar için de bir zemin hazırlamıştır. Eğer bu dönemle ilgili daha fazla bilgi edinmek istersen, özellikle Kazım Karabekir Paşa'nın hatıraları bu konuda sana çok değerli bilgiler sunacaktır.