Anakronizm nedir örnek?
Anakronizm Nedir ve Neden Karşımıza Çıkar?
Anakronizm, kelimenin tam anlamıyla "zamanın dışında" demektir. En basit haliyle, bir olayın, nesnenin veya kişinin ait olduğu zamandan farklı bir zamanda var olması durumudur. Kimi zaman bilinçli bir sanatsal tercihken, çoğu zaman ise gözden kaçmış bir hatadır. Deneyimlerime göre, tarihsel anlatımlarda, filmlerde, kitaplarda ve hatta gündelik konuşmalarda sıkça rastladığımız bir durum. Bu, hikayenin gerçekçiliğini zedeleyebildiği gibi, konuya dair yanlış anlamalara da yol açabilir.
Tarihsel Dokunun Bozulması: Anakronizmin Yaygın Alanları
Anakronizm en çok tarihsel filmlerde ve kitaplarda karşımıza çıkar. Bir Orta Çağ şövalyesinin elinde modern bir hesap makinesi olması ya da Antik Yunan bir filozofunun cebinde cep telefonu bulunması gibi absürt örnekler bir yana, daha ince ama yine de rahatsız edici anakronizmler de mevcuttur. Örneğin, MÖ
- yüzyılda geçen bir filmde, o dönemde henüz icat edilmemiş bir kumaş türünün kullanılması ya da Roma İmparatorluğu'nun bir eyaletinde gösterilen askerin kılıcının, o dönemin standartlarından daha geç bir döneme ait olması gibi detaylar, hikayenin atmosferini ve inandırıcılığını ciddi şekilde baltalar. Bir araştırma yaparken veya bir tarihsel metin okurken, bu tür detaylara dikkat etmek, eserin güvenilirliği hakkında bize ipuçları verir.
Deneyimlerime göre, bir eseri incelerken, karakterlerin giydiği kıyafetlerin dikiş tekniklerinden kullandıkları araç gereçlerin malzemesine kadar pek çok detayın, ait oldukları dönemin şartlarına uygun olup olmadığını kontrol etmek önemlidir. Örneğin,
- yüzyılda geçen bir roman karakterinin mürekkep hokkasında kullandığı tükenmez kalemin, bu tekniğin henüz yaygınlaşmadığı bir döneme ait olması bir anakronizmdir. Bu tür detaylar, yazarın veya yönetmenin konuya ne kadar hakim olduğu hakkında fikir verir.
Anakronizmden Kaçınma Yolları: Bilgi ve Dikkat
Eğer sen de bir şeyler yazıyor, çiziyor veya anlatıyorsan, anakronizmden kaçınmak için atabileceğin adımlar var.
- Detaylı Araştırma Yap: Konu aldığın dönemin yaşam biçimi, teknolojisi, giyim kuşamı, sosyal yapısı hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olursan, anakronizm yapma olasılığın o kadar azalır. Görsel kaynaklar (resimler, gravürler, heykeller) ve yazılı belgeler (günlükler, mektuplar, resmi kayıtlar) bu konuda sana çok yardımcı olacaktır.
- Uzmanlardan Destek Al: Eğer tarihi bir konuyu ele alıyorsan, o alanda uzmanlaşmış kişilerin görüşlerini almak, gözden kaçırabileceğin detayları fark etmeni sağlar. Bir tarihçi veya bir koleksiyonerin bilgisi, senin için altın değerinde olabilir.
- Duyularına Güven: Yaptığın bir hikayede veya sunumda bir şeylerin "tuhaf" veya "yanlış" hissettirdiğini düşünüyorsan, muhtemelen bir anakronizm vardır. Bu içgüdülerine kulak ver ve araştırmanı derinleştir.
Sanatsal Tercih Olarak Anakronizm: Ne Zaman Kabul Edilebilir?
Anakronizm her zaman bir hata değildir. Kimi zaman bilinçli bir sanatsal tercih olarak kullanılır. Örneğin, bir eleştirmen veya hiciv yazarı, günümüzdeki bir sorunu geçmiş bir zamana taşıyarak, o sorunun kökenlerini veya evrimini göstermek isteyebilir. Ya da bir yönetmen, bir dönemin ruhunu aktarmak için modern müzikleri kullanabilir. Bu tür kullanımlar, okuyucunun veya izleyicinin bu durumu fark etmesi ve eserin amacını anlaması üzerine kuruludur. Deneyimlerime göre, bu tür durumlarda anakronizm, hikayenin mesajını güçlendirmek için bir araç haline gelir. Örneğin, Shakespeare'in oyunlarında geçen ancak o dönemin gerçekliğinde olmayan saatler veya kıyafetler, oyunun evrensel temalarını vurgulamak için kullanılmış olabilir.
Önemli olan, bu tür sanatsal tercihin bilinçli yapılmış olması ve izleyici veya okuyucu tarafından bir hata olarak algılanmamasıdır. Eğer bir anakronizmi bilinçli bir tercih olarak kullanıyorsan, bunun nedenini ve amacını açıkça ortaya koymaya çalışmalısın. Bu, eserin daha anlamlı ve etkili olmasını sağlar.