Kişilik bozuklukları hangileridir?

Kişilik, hepimizin benzersiz özelliklerinin, düşüncelerinin, duygularının ve davranışlarının birleşimidir. Ancak, bazı durumlarda bu özellikler o kadar katı ve uyumsuz hale gelir ki, kişinin yaşamını ve ilişkilerini olumsuz etkilemeye başlar. İşte bu noktada kişilik bozuklukları devreye girer. Kişilik bozuklukları, bireyin kendisiyle, başkalarıyla ve dünyayla olan ilişkilerinde sürekli sorunlara yol açan, uzun süreli ve esnek olmayan düşünce ve davranış kalıplarıdır.

Kişilik Bozuklukları Nelerdir?

Kişilik bozuklukları, genellikle üç ana küme altında sınıflandırılır: A Kümesi (Eksantrik/Garip), B Kümesi (Dramatik/Dengesiz) ve C Kümesi (Kaygılı/Korkulu). Her küme, benzer özelliklere sahip farklı kişilik bozukluklarını içerir. Bu sınıflandırma, tanı koyma sürecinde uzmanlara yol göstermeye yardımcı olur.

A Kümesi Kişilik Bozuklukları

A kümesi, genellikle tuhaf veya eksantrik olarak algılanan kişilik bozukluklarını içerir. Bu kümedeki bozukluklar şunlardır:

• Paranoid Kişilik Bozukluğu: Sürekli olarak başkalarının kendilerine zarar vermek veya kendilerini aldatmak istediğinden şüphelenen, güvensiz ve kuşkucu bireyler.
• Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal ilişkilere karşı ilgisizlik, duygusal soğukluk ve yalnızlığı tercih etme eğilimi gösteren bireyler.
• Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Garip düşünceler, inançlar, davranışlar ve konuşma tarzı ile karakterize, sosyal ilişkilerde zorluk yaşayan bireyler.

Bu kümedeki bireyler genellikle sosyal etkileşimlerden kaçınır ve kendilerine özgü bir dünya görüşüne sahiptirler.

B Kümesi Kişilik Bozuklukları

B kümesi, dramatik, duygusal ve dengesiz davranışlarla karakterize kişilik bozukluklarını içerir. Bu kümedeki bozukluklar şunlardır:

• Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarını hiçe sayan, dürtüsel, sorumsuz ve yalan söylemeye eğilimli bireyler. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde davranış bozukluğu öyküsü bulunur.
• Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu: Dengesiz ilişkiler, kimlik karmaşası, yoğun duygusal iniş çıkışlar ve kendine zarar verme davranışları ile karakterize bireyler.
• Histrionik Kişilik Bozukluğu: İlgi odağı olma ihtiyacı, abartılı duygusal ifadeler ve yüzeysel ilişkiler kurma eğilimi gösteren bireyler.
• Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kendini beğenmişlik, üstünlük duygusu, başkalarını sömürme eğilimi ve empati eksikliği ile karakterize bireyler.

Bu kümedeki bireylerin ilişkileri genellikle karmaşık ve değişkendir.

C Kümesi Kişilik Bozuklukları

C kümesi, kaygılı ve korkulu davranışlarla karakterize kişilik bozukluklarını içerir. Bu kümedeki bozukluklar şunlardır:

• Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu: Eleştirilme veya reddedilme korkusu nedeniyle sosyal etkileşimlerden kaçınan, yetersizlik duygusu yaşayan bireyler.
• Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Başkalarına aşırı bağımlı olan, kendi başına karar vermekte zorlanan ve terk edilme korkusu yaşayan bireyler.
• Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik, düzenlilik, kontrol ihtiyacı ve esnek olmama eğilimi gösteren bireyler. Bu bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ile karıştırılmamalıdır; OKB'de obsesyonlar ve kompulsiyonlar ön plandayken, obsesif-kompulsif kişilik bozukluğunda bu özellikler kişinin genel yaşam tarzını yansıtır.

Bu kümedeki bireyler, genellikle güvensiz ve endişeli bir yapıya sahiptirler.

Kişilik bozuklukları, bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak, doğru tanı ve uygun tedavi yöntemleriyle, bu durumun üstesinden gelmek mümkündür. Eğer kendinizde veya bir yakınınızda bu tür belirtiler fark ederseniz, bir uzmana danışmanız önemlidir.