Kaç çeşit kişilik bozukluğu vardır?

Kişilik, her birimizi benzersiz kılan düşünce, duygu ve davranış kalıplarımızın bütünüdür. Ancak bazı durumlarda, bu kalıplar katı, uyumsuz ve yaşamın farklı alanlarında sorunlara yol açabilir. İşte bu noktada kişilik bozuklukları devreye girer. Peki, kaç çeşit kişilik bozukluğu vardır ve bu durumlar nelere yol açabilir?

Kişilik Bozuklukları Nelerdir?

Kişilik bozuklukları, bireyin kendisi, başkaları ve dünya ile ilişkilerinde sürekli sorunlara neden olan, kalıcı ve esnek olmayan davranış ve düşünce kalıplarıdır. Bu durumlar, genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve zamanla daha belirgin hale gelir. Kişilik bozuklukları, kişinin sosyal, mesleki ve kişisel yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nda (DSM-5), kişilik bozuklukları üç ana kümede (A, B ve C) sınıflandırılır. Bu kümeleme, bozuklukların benzer özelliklerine göre yapılır.

A Kümesi Kişilik Bozuklukları

A kümesi, tuhaf ve eksantrik davranışlarla karakterize edilen kişilik bozukluklarını içerir. Bu kümedeki bozukluklar şunlardır:

• Paranoid Kişilik Bozukluğu: Başkalarının niyetlerinden şüphelenme, sürekli olarak aldatılma veya zarar görme korkusu.
• Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal ilişkilere ilgi duymama, duygusal ifade kısıtlılığı ve yalnızlığı tercih etme.
• Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Garip düşünceler, inançlar, algısal bozukluklar ve sosyal ilişkilerde zorluklar.

Bu kümedeki bireyler, genellikle gerçeklikle bağlantıları zayıf olduğu için sosyal etkileşimlerde bulunmakta zorlanırlar.

B Kümesi Kişilik Bozuklukları

B kümesi, dramatik, duygusal ve değişken davranışlarla karakterize edilen kişilik bozukluklarını içerir. Bu kümedeki bozukluklar şunlardır:

• Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarını ihlal etme, yalan söyleme, dürtüsellik ve sorumsuzluk gibi davranışlar.
• Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygu durumunda ani değişiklikler, kimlik karmaşası, ilişkilerde istikrarsızlık ve kendine zarar verme eğilimi.
• Histrionik Kişilik Bozukluğu: Dikkat çekme arzusu, aşırı duygusallık ve teatral davranışlar.
• Narsisistik Kişilik Bozukluğu: Büyüklük hissi, hayranlık ihtiyacı ve başkalarını sömürme eğilimi.

B kümesi kişilik bozuklukları, genellikle ilişkilerde büyük sorunlara neden olur ve bireyin yaşamında istikrarsızlığa yol açar.

C Kümesi Kişilik Bozuklukları

C kümesi, kaygılı ve korkulu davranışlarla karakterize edilen kişilik bozukluklarını içerir. Bu kümedeki bozukluklar şunlardır:

• Çekingen Kişilik Bozukluğu: Eleştirilme veya reddedilme korkusu nedeniyle sosyal etkileşimlerden kaçınma.
• Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Başkalarına aşırı bağımlılık, karar vermede zorluk ve terk edilme korkusu.
• Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik, düzenlilik ve kontrol ihtiyacı.

C kümesi kişilik bozuklukları, bireyin sosyal ve mesleki yaşamında kısıtlamalara neden olabilir ve sürekli bir kaygı hali yaratır.

Özetle, DSM-5'e göre 10 farklı kişilik bozukluğu bulunmaktadır ve bunlar üç ana küme altında sınıflandırılır. Her bir bozukluğun kendine özgü belirtileri ve etkileri vardır. Eğer kendinizde veya bir yakınınızda bu tür belirtiler fark ediyorsanız, bir uzmana danışmak önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, kişilik bozukluklarının olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.