🗞️ Manisa Haber

Beyinde uğultu nedir?

12 Haziran 2025 Manisa Haber

Beyinde Uğultu: Tinnitus'u Anlamak

Hani bazen sessiz bir odada otururken kulağında, hatta beyninin içinde bir ses duyarsın ya? Çınlama, vızıltı, uğultu, ıslık... İşte o ses, tıp dilinde tinnitus olarak adlandırılır. Bir hastalık değil, bir semptomdur. Yani altta yatan başka bir durumun habercisi olabilir. Tinnitus, dünya genelinde yetişkin nüfusun yaklaşık %10-15'ini etkileyen oldukça yaygın bir durum. Ciddi vakalarda yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, uyku bozukluklarına, konsantrasyon güçlüğüne ve hatta anksiyeteye yol açabilir.

Tinnitus'un Nedenleri: Sessizliğin Ardındaki Sesler

Tinnitus'un tek bir nedeni yoktur, adeta bir orkestra gibidir; birçok farklı enstrüman aynı anda çalabilir. En yaygın nedenlerden biri işitme kaybıdır. Özellikle yaşa bağlı işitme kaybı (presbiakuzi) veya gürültüye maruz kalma sonucu oluşan hasarlar, beyindeki işitsel korteksin boşlukları doldurmak için kendi kendine ses üretmesine neden olabilir. Şöyle düşün, beynin normalde dışarıdan gelen ses sinyallerini işlerken, bu sinyaller azaldığında bir boşluk oluşur. Beyin de bu boşluğu kendi "iç sesiyle" doldurmaya çalışır.

İkinci önemli neden, kulak ve çene eklemi problemleri. Kulak kiri birikimi, kulak enfeksiyonları, orta kulak iltihabı gibi durumlar geçici tinnitus'a yol açabilir. Ayrıca, temporomandibular eklem (TME) disfonksiyonu, yani çene eklemi sorunları da tinnitusu tetikleyebilir. Çene hareketleri sırasında kulakta hissedilen bir klik sesi veya ağrı, bu durumu düşündürmelidir. Deneyimlerime göre, diş sıkma veya gıcırdatma alışkanlığı olan kişilerde tinnitus şikayeti daha sık görülüyor. Bu durum, çene kaslarının kulak çevresindeki sinirler üzerindeki baskısından kaynaklanabilir.

Son olarak, kan dolaşımı ve sinir sistemiyle ilgili durumlar da tinnitusa neden olabilir. Yüksek tansiyon, damar sertliği (ateroskleroz), anemi gibi dolaşım sistemi rahatsızlıkları, kulaktaki kan akışının değişmesine ve dolayısıyla uğultuya yol açabilir. Ayrıca, bazı nörolojik durumlar, örneğin multiple skleroz veya akustik nörinom (iyi huylu bir beyin tümörü) gibi daha nadir durumlar da tinnitusa neden olabilir. Bu tür durumlarda tinnitus genellikle tek taraflıdır ve diğer nörolojik belirtilerle birlikte görülür. Kullanılan bazı ilaçlar da (örneğin aspirin yüksek dozda, bazı antibiyotikler) geçici veya kalıcı tinnitusa neden olabilir; bu duruma ototoksisite denir. Eğer yeni başladığın bir ilaç sonrası tinnitus fark edersen, mutlaka doktorunla konuşmalısın.

Tinnitus ile Başa Çıkma: Sessizliği Yeniden Keşfetmek

Tinnitus'un tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Eğer kulak kiri gibi basit bir neden varsa, temizlenmesiyle sorun çözülür. Ancak kronik tinnitus vakalarında, tamamen yok etmek her zaman mümkün olmayabilir. Burada amaç, tinnitus'un seni rahatsız etme derecesini azaltmaktır. İşte sana birkaç pratik öneri:

  • Ses Terapisi: Sessizlik, tinnitus'u daha belirgin hale getirir. Beynin uğultuya odaklanmasını engellemek için hafif bir arka plan sesi kullanabilirsin. Beyaz gürültü makineleri, doğa sesleri (yağmur, okyanus dalgaları) veya hafif müzik, beynin dikkatini başka yöne çekerek tinnitus'un algılanmasını azaltabilir. Gece yatarken özellikle işe yaradığını göreceksin.
  • Stres Yönetimi: Stres, tinnitus'u şiddetlendiren önemli bir faktördür. Meditasyon, yoga, derin nefes egzersizleri gibi teknikler, stres seviyeni düşürerek tinnitus'un etkilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Deneyimlerime göre, stresli dönemlerde tinnitus'un daha "yüksek sesle" bağırdığını fark edeceksin.
  • Alışkanlık Değişiklikleri: Kafein, alkol ve nikotin, tinnitus'u tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir. Bunları azaltmak veya tamamen bırakmak, bazı kişilerde belirgin rahatlama sağlar. Ayrıca, düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme de genel sağlığını iyileştirerek tinnitus'un yönetimine katkıda bulunur.
  • Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Tinnitus'un neden olduğu anksiyete ve depresyonla başa çıkmak için BDT oldukça etkili bir yöntemdir. Bir terapist eşliğinde, tinnitus'a karşı olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi ve bu sesle daha iyi yaşamayı öğrenirsin. Bu terapi, tinnitus'un seni ne kadar rahatsız ettiğini algılamanı değiştirmeye odaklanır.
  • Doktor Kontrolü: Tinnitus'un nedenini belirlemek ve uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmek için mutlaka bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanına görünmelisin. İşitme testi, kan testleri veya görüntüleme yöntemleri (MRI gibi) ile altta yatan nedenler araştırılabilir. Unutma, bazı nadir durumlarda tinnitus, daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir.

Tinnitus'la yaşamak zorlayıcı olabilir, ancak doğru yaklaşımlarla yaşam kaliteni artırman mümkün. Yalnız değilsin ve bu sesle başa çıkmanın yolları var.