Civalı ateş ölçer neden yasaklandı?

Civalı Ateş Ölçer Neden Artık Yok?

Hatırlarsın belki, bir zamanlar evlerimizde olmazsa olmazdı civalı termometreler. Hastalandığında, ateşin çıktığında ilk akla gelen aletti. Ama şimdi raflarda, eczanelerde pek rastlamıyoruz değil mi? Bunun temel sebebi oldukça net: civânın kendisi.

Civâ, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan, gümüş rengi bir metaldir. Hani şu parlak, akışkan görünümlü olan. Peki, bu parlaklık ve akışkanlık neden bir sorun teşkil ediyor? İşte işin aslı burada yatıyor.

Deneyimlerime göre, civalı termometrelerin en büyük problemi kırılgan olmaları. Camdan yapılan bu incecik tüpler, en ufak bir darbede bile kolayca kırılabilir. Ve işte o zaman ortalığa yayılan o parlak sıvı, yani civânın kendisi tehlike saçmaya başlıyor.

Civânın Tehlikeleri: Sadece Kırılmakla Kalmıyor

Bir civalı termometre kırıldığında, ortaya çıkan civâ damlacıkları çok küçüktür. Bu damlacıklar, yüzeylere yapışır ve kolay kolay temizlenemez. Zaten akışkan olduğu için yayılması da bir hayli kolaydır. En büyük sorun ise şu:

• Solunum Yoluyla Zehirlenme Riski: Civânın en tehlikeli hallerinden biri, buharlaşabilme özelliğidir. Kırılan termometreden yayılan civânın bir kısmı havaya karışır. Bu buharı solumak, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle çocuklarda, sinir sistemine zarar verme riski yüksektir. Baş ağrısı, mide bulantısı, öksürük gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
• Cilt Teması ve Emilim: Civânın ciltle teması da zararlıdır. Cilt üzerinden emilerek vücuda girebilir ve yine çeşitli sağlık problemlerine neden olabilir.
• Çevresel Kirlilik: Kırılan termometreden yayılan civânın temizlenmesi zordur. Temizlik sırasında ortama daha fazla yayılabilir ve uzun vadede çevresel kirliliğe yol açabilir. Bu, hem toprak hem de su kaynakları için tehdit oluşturur.

Özellikle 1970'lerden sonra, civânın bu potansiyel tehlikeleri daha bilimsel olarak ortaya konuldu. Yapılan araştırmalar, civânın insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini gözler önüne serdi. Bu yüzden de birçok ülke, bu tür ürünlerin kullanımını kısıtlamaya başladı. Türkiye'de de durum farklı değil.

Peki, Ne Kullanıyoruz Artık?

Neyse ki teknoloji bu konuda da bize yardımcı oldu. Günümüzde civalı termometrelerin yerini alan daha güvenli alternatifler var:

• Dijital Termometreler: Bunlar en yaygın kullanılanlar. Pille çalışırlar ve ölçümü birkaç saniye içinde gösterirler. Çoğu dijital termometre, ölçüm tamamlandığında bir sesli uyarı verir. Hızlı, pratik ve en önemlisi civâ içermedikleri için güvenlidirler. Koltuk altı, ağız veya rektal ölçüm için farklı modelleri bulunur.
• Kızılötesi (Alın) Termometreler: Bunlar daha temassız çalışan modellerdir. Alna veya kulak kanalına yaklaştırılarak ölçüm yaparlar. Özellikle bebeklerde veya uyuyan kişilerde kullanımı çok rahattır. Yine civâ içermezler ve oldukça hızlı sonuç verirler.

Bu yeni nesil termometrelerin kullanımıyla, hem sağlık riskleri ortadan kalktı hem de ölçüm süresi ciddi anlamda kısaldı. Artık ateş ölçmek, çok daha kolay ve güvenli bir işlem.

Kırılan Civalı Termometreyle Karşılaşırsanız Ne Yapmalısınız?

Eğer elinizde hala civalı bir termometre varsa ve kırılırsa, panik yapmayın. Yapmanız gerekenler şunlar:

• Ortamı Havalandırın: Bulunduğunuz odayı hemen havalandırın. Pencereyi açın ve mümkünse odadan kısa bir süreliğine çıkın.
• Doğrudan Temastan Kaçının: Kesinlikle eldivensiz dokunmayın. Ayakkabılarınızı da çıkarın ki, farkında olmadan civânın yayıldığı alanda dolaşmayın.
• Kullanılacak Malzemeler: Eldiven, kağıt havlu, fırça (yumuşak), süpürge, vakum poşeti, cam kavanoz veya sızdırmaz bir kap hazırlayın.
• Temizlik Adımları:
  • Önce büyük kırık cam parçalarını dikkatlice alın ve bir kaba koyun.
  • Sonra, küçük bir fırça ve karton veya kağıt havlu yardımıyla civâ damlacıklarını bir araya getirmeye çalışın.
  • Tüm civânın toplandığından emin olduktan sonra, bu topladığınız damlacıkları ve malzemeleri sızdırmaz bir kaba koyun.
  • Eğer elinizde civâ toplamak için özel bir kit yoksa, nemli bir kağıt havlu ile yüzeyi nazikçe silin.
• Tehlikeli Atık: Bu malzemeleri asla normal çöpe atmayın. Özel atık toplama noktalarına teslim etmeniz gerekir. Belediyenizle iletişime geçerek bu konuda bilgi alabilirsiniz.
• Vakumlama Yapmayın: Sakın elektrikli süpürgeyle doğrudan civâ damlacıklarını çekmeye çalışmayın. Bu, civânın daha fazla buharlaşmasına ve yayılmasına neden olur.

Özetle, civalı termometrelerin yasaklanmasının temel nedeni, içerdiği tehlikeli madde olan civânın kırılgan yapısı ve bu kırılma sonucu ortaya çıkan sağlık ile çevre riskleridir. Artık dijital ve kızılötesi termometrelerle çok daha güvenli bir şekilde ateşinizi ölçebilirsiniz.