Matematik ilk ne zaman bulundu?
Matematiğin Doğuşu: Sayılarla Hayatımıza Girince
Matematiğin ne zaman "bulunduğu" aslında oldukça ilginç bir soru. Çünkü matematik, bir anda ortaya çıkan bir icat değil. Tıpkı dil gibi, insanın ihtiyaçlarıyla birlikte şekillenen, evrimleşen bir olgu. Düşünsene, en ilkel zamanlarda bile insanlar sayma ihtiyacı duyuyordu. Bir avcı sürüsündeki hayvan sayısını, topladığı yemi veya tarladaki bitki sayısını bilmek zorundaydı. Bu, matematiğin ilk, en temel adımı.
İzleri Sürmek: Neolitik Dönem ve Çıngıraklar
Arkeolojik kazılar, matematiğin köklerinin neolitik döneme, yani yaklaşık MÖ 10.000'li yıllara kadar indiğini gösteriyor. Mesela, bulunan kemiklere kazınmış çentikler var. Bunlar ne için kullanılıyordu? Muhtemelen günleri veya ayları takip etmek, bir döngüyü kaydetmek için. En bilinen örneklerden biri, MÖ 30.000'li yıllara ait, üzerinde çentikler bulunan bir kemik. Bu, ilk toplama ve çıkarma işlemlerinin bir temsili olabilir. Deneyimlerime göre, bu tür somut kanıtlar, soyut matematiksel düşüncenin ne kadar köklü olduğunu gösteriyor.
İlk Uygulamalı Matematik: Sümerler ve Çivi Yazısı
Matematiğin gerçek anlamda bir sistem kazanması ise Mezopotamya'ya, özellikle de Sümerlere dayanıyor. MÖ
- binyılın sonlarına doğru, Sümerler ticarette, tarımda ve inşaatta karmaşık hesaplamalar yapmaya başladılar. Neden mi? Çünkü artık büyük şehirler kuruluyor, depolarda tahıl stoklanıyor, ticaret ağları genişliyordu. Kilden tabletlere kazıdıkları çivi yazısı ile hem muhasebe kayıtları tutuyorlar hem de geometri ile arazi ölçümleri yapıyorlardı.
* Sayı Sistemi: Sümerlerin altmışlık (vigesimal) sayı sistemi vardı. Bu, günümüzdeki saatleri 60 dakika, dakikaları 60 saniye olarak ölçmemizin temelini oluşturuyor.
* Cebir: İlk cebirsel denklemlerin kökleri de Sümerlere dayanıyor. Basit problemlerin çözümlerini, yani veresiye defterlerindeki gibi hesaplamaları tabletlerde bulabiliyoruz.
* Geometri: Tarlaları parsellere ayırma, binaların alanını hesaplama gibi pratik ihtiyaçlar, geometrinin gelişmesini sağladı. Dikdörtgenlerin, üçgenlerin alanları hesaplanıyordu.
Gelişimin Hızlandığı Yer: Eski Mısır ve Piramitler
Eski Mısırlılar da matematiksel bilgileriyle göz dolduruyor. Özellikle piramitlerin inşası, mühendislik ve matematik becerilerinin ne kadar ileri olduğunu gösteriyor. MÖ
- binyıldan itibaren, matematik sadece ticari kayıtlardan ibaret değildi.
* Rhind Papirüsü: Bu papirüs, yaklaşık MÖ 1650 yıllarına ait ve yaklaşık 85 farklı matematiksel problemi içeriyor. Kesirlerle çalışma, alan ve hacim hesapları, basit denklem çözümleri gibi konuları kapsıyor. Bu, o dönemin matematik anlayışı hakkında bize çok değerli bilgiler veriyor.
* Geometri Bilgisi: Mısırlılar, piramitlerin eğimini hesaplamak ve inşaat sırasında doğru açıları tutturmak için gelişmiş geometri bilgisine sahiptiler. Piramitlerin taban alanlarının veya hacimlerinin hesaplanması için formüller kullanıyorlardı.
Deneyimlerime göre, bu ilk uygarlıkların matematiksel yaklaşımları, hep bir "ihtiyaca yönelik" çözüm üretme üzerine kuruluydu. Sayma, ölçme, hesaplama gibi temel eylemler, hayatı kolaylaştırdığı sürece gelişti. Sen de bir problemle karşılaştığında, o problemi çözmeye yönelik basit matematiksel adımlar atabilirsin. Küçük bir bütçeyi yönetmekten, bir tarife göre yemek yapmaya kadar her şeyde matematik var. Önemli olan, o matematiği kendi hayatına uyarlayabilmen.