Ebru nasıl yapılır ve malzemeleri?

Ebru Sanatı: Malzemeler ve Yapım Aşamaları

Ebru yapmak, aslında göründüğünden daha ulaşılabilir bir sanat dalı. Geleneksel yöntemlerle uğraşmak istersen bazı temel malzemelere ihtiyacın olacak. Bunları temin ettikten sonra gerisi tamamen senin yaratıcılığına kalmış.

Temel Malzemeler Nelerdir?

Ebru sanatının olmazsa olmazları şunlardır:

• Su ve Kıvam Arttırıcı: Ebru için kullanılan su, sıradan musluk suyu değil. Genellikle "kitre" adı verilen bir bitkinin zamkından elde edilen bir karışım kullanılır. Kitre, suyun içine eklenerek jelimsi bir kıvam alması sağlanır. Bu kıvam, boyanın su yüzeyinde dağılmasını ve dağılımını kontrol etmemizi sağlar. Ortalama 10 litre suya yaklaşık 200-250 gram kitre yeterli olur. Bu oran, kitrenin kalitesine ve suyun sertliğine göre biraz değişebilir.
• Boyalar: Ebru boyaları, özel olarak hazırlanmış pigmentlerdir. Genellikle su bazlıdırlar ve suda çözünürler. Hazır ebru boyaları bulabileceğin gibi, kendi doğal pigmentlerini de kullanabilirsin. Anadolu'da yaygın olarak kullanılan boyalar arasında topraktan elde edilen oksitler ve bitkilerden elde edilen doğal boyalar bulunur. Boyaları küçük kaplarda, üzerine su ekleyerek inceltirsin.
• Fırçalar (Bıyıklar): Ebru fırçaları, at kuyruğu kıllarından yapılır. Bu kıllar, boyayı kolayca alıp damlatmayı sağlar. Farklı kalınlıklarda ve boyutlarda fırçalar bulunur. Genellikle 3-5 adet farklı boyutta fırça başlangıç için yeterlidir.
• Sıvama Kağıdı: Ebru desenini üzerine alacağın kağıdın özel bir emiciliğe sahip olması gerekir. Özel ebru kağıtları bulabileceğin gibi, kalın ve emici özellikli hamur kağıtları da kullanabilirsin. Kağıdı kullanmadan önce, üzerine "tuz ruhu" ve "şap" karışımından oluşan bir ön işlemden geçirmen, boyanın daha iyi tutunmasını sağlar.
• Desen Verme Malzemeleri: İğne, tarak, çubuk gibi aletlerle boyaları su yüzeyinde şekillendirirsin. Bu aletler sayesinde damlattığın boyaları dağıtabilir, dalgalar oluşturabilir veya farklı desenler yaratabilirsin.
• Tekne (Ebru Tası): Geniş ve sığ bir tas veya tepsi kullanılır. Bu tekneye kıvam arttırıcı ile hazırladığın su dökülür. Tekne, en az 35x50 cm boyutlarında olursa çalışman daha rahat olur.

Boyaların Hazırlanması ve Kullanımı

Boyaları kullanıma hazırlamak için öncelikle küçük kaplara alıp üzerine az miktarda su eklemen gerekiyor. Boyanın kıvamı çok önemli; ne çok sulu ne de çok katı olmalı. Deneyimlerime göre, boyayı bir çay kaşığı ile karıştırırken hafifçe akışkan bir hal alması idealdir. Boyaları damlatmadan önce, fırçanın ucuna biraz su damlatıp fazla suyunu sıyırmak, boyanın dağılmasını engeller.

Desen Oluşturma Teknikleri

Ebruda desen oluşturmanın birçok yolu var. En bilinenleri şunlar:

• Geleneksel (Gelgit) Ebru: Bu teknikte, boyalar suya damlatılır ve iğne gibi aletlerle şekillendirilir. Sonra kağıt üzerine desen alınır. Bu, en temel ve yaygın kullanılan tekniktir.
• Bülbül Yuvası: Tek bir noktaya damlatılan boyanın etrafına halkalar çizilerek oluşturulan bir desendir.
• Şal Ebru: Farklı renklerde boyaların yan yana damlatılıp hafifçe dağıtılmasıyla elde edilen dalgalı bir görünümdür.
• Çifte Battal: İki farklı renk boyanın yan yana damlatılıp, genellikle bir çubukla ortadan ikiye ayrılmasıyla yapılan bir tekniktir.

Desen oluşturdun ve artık kağıdı suya değdirme zamanı. Kağıdı, yüzeyinde hiç hava kabarcığı kalmayacak şekilde, hafif bir açıyla suya değdirerek başlayıp yavaşça indir. Bu, desenin kağıda homojen bir şekilde transfer olmasını sağlar. Kağıdı yaklaşık 2-3 saniye beklettikten sonra, bir kenarından tutup yavaşça çekerek tekneye değmeden kenara al. Fazla suyu akıtmak için kağıdı bir kenara asabilirsin.

Kurutma ve Saklama

Ebru yaptığın kağıtları, serin ve havadar bir yerde kurutmalısın. Direkt güneş ışığına maruz bırakma, renklerin solmasına neden olabilir. Kuruduktan sonra, kağıtları düz bir zemine koyarak veya rulo yaparak saklayabilirsin. Eğer kağıdı bir çerçeveye yapıştırmak istersen, kenarlarından hafifçe yapıştırıcı sürmen yeterli olacaktır. Deneyimlerime göre, kuruduktan sonra üzerine hafifçe bastırarak düzeltmek, daha estetik bir görünüm sağlar.

Ebru, sabır ve pratik gerektiren bir sanat olsa da, sonuçları inanılmaz derecede tatmin edici oluyor. Başlangıçta birkaç denemede istediğin sonucu alamasan bile pes etme. Zamanla elin alışacak ve kendi özgün tarzını bulacaksın.