🗞️ Manisa Haber

Geri dönüştürülemeyen maddeler nelerdir?

14 Haziran 2025 Manisa Haber

Geri Dönüştürülemeyenler: Neler ve Neden?

Günlük hayatımızda sürekli bir şeyler atıyoruz. Peki attıklarımızın ne kadarı gerçekten "geri dönüştürülemez"? Bu konuyu biraz didikleyelim. Deneyimlerime göre, kafamızdaki ayrım genellikle sandığımız kadar net değil ve bilinçsizce çöpe attığımız pek çok şey aslında geri dönüştürülebilir.

Yanlış Bilinenler ve Gerçekler

En sık karşılaştığım kafa karışıklığı şu: "Her plastik geri dönüştürülebilir." Bu doğru değil. Plastikler, üzerlerindeki sayı kodlarıyla (1'den 7'ye kadar olan reçine tanımlama kodları) ayrılır. Genellikle 1 (PET) ve 2 (HDPE) numaralı plastikler (su şişeleri, süt şişeleri gibi) en yaygın geri dönüştürülenlerdir. Ancak 3 (PVC), 6 (PS - strafor) ve 7 (diğerleri) gibi plastiklerin geri dönüşümü çok daha zordur veya hiç yoktur. Örneğin, bir tek kullanımlık kahve bardağının içindeki ince plastik film veya strafor köpük tabak, çoğu geri dönüşüm tesisi için sorun yaratır. Strafor, hacminin büyük bir kısmını hava oluşturduğu için nakliyesi ve işlenmesi maliyetli ve verimsizdir.

Bir diğer yanılgı ise "Kirli her şey çöp." Bu da kısmen doğru ama tam değil. Örneğin, yağlanmış pizza kutuları. Kutunun kendisi kartondur ve geri dönüştürülebilir bir malzemedir. Ancak içindeki yağ ve yiyecek artıkları, kartonun geri dönüşüm sürecini olumsuz etkiler. Yani kutunun yağlı kısımlarını kesip atarak, geri kalan temiz kartonu geri dönüşüme atabilirsin. Tamamen yağlanmışsa, maalesef çoğu yerde bu tür kirli kartonlar kabul edilmez. Bu nedenle pizza kutularını atmadan önce temiz olup olmadığını kontrol etmeye değer.

"Tırnak törpüsü, kırık bir fincan, patlamış ampul... Bunlar nereye gidiyor?" Genellikle bu tür küçük, bileşik malzemeli veya kırılgan eşyalar geri dönüşümün sonunu getirebilir. Kırık bir seramik ya da porselen fincan, cam geri dönüşümüne karıştığında camın eritilme sıcaklığını yükseltir ve süreci bozar. Aynalı camlar da genellikle geri dönüştürülemez çünkü üretimlerinde farklı kimyasallar kullanılır. Ampullerin durumu ise biraz daha karmaşıktır. Akkor ampullerin camı geri dönüştürülebilir ancak metal dip kısmı ayrılmalıdır. Floresan ve LED ampullerin içindeki kimyasallar nedeniyle özel toplama noktalarına götürülmesi gerekir, aksi halde doğaya zararlı atıklar oluştururlar. Yani bir ampulü rastgele attığında, geri dönüşüm süreci için bir engel oluşturabilirsin.

Gerçekten Geri Dönüştürülemeyenler

Gelelim işin "geri dönüştürülemeyen" kısmına. Bunlar genellikle:

  • Kompozit Malzemeler: Örneğin, karton içecek kutuları (süt, meyve suyu vb.). Bunların içinde kartonun yanı sıra ince bir alüminyum ve plastik katman bulunur. Bunları ayırmak ileri teknoloji gerektirir ve her geri dönüşüm tesisi bu ayrımı yapamaz. Bu yüzden bu tür kutuların geri dönüşüm oranları daha düşüktür ve bazen çöpe atılması önerilir, bazen de özel geri dönüşüm noktaları aranmalıdır.
  • Bileşik Plastikler:Külotlu çoraplar, elastan içeren tekstiller gibi esnek ve dayanıklı plastik lifleri içeren ürünler. Bunlar genellikle tek tip plastik olmadığından geri dönüşümü zordur.
  • Hijyen Ürünleri:Islak mendiller, pedler, tamponlar, hasta bezleri gibi ürünler. Bunlar hem lifli malzemeler hem de kimyasal içerikler barındırır ve sağlık nedenleriyle geri dönüştürülemezler.
  • Kullanılmış Kâğıt Mendiller ve Peçeteler: Temizlik amacıyla kullanılmış, kirli kâğıt ürünler. Bunların lifleri zaten kısadır ve üzerlerindeki kir, geri dönüşümünü imkansız hale getirir.
  • Elektronik Atıkların Bazı Parçaları: Eski cep telefonlarının pilleri (lityum-iyon piller tehlikeli atıktır), bozuk küçük elektronik aletlerin pil yuvaları veya karmaşık kablo demetleri gibi parçalar, ayrıştırılması zor ve tehlikeli kimyasallar içerebilir. Bunlar için özel toplama noktaları şart.

Ne Yapabilirsin? Pratik Öneriler

Bu kadar bilgiden sonra "Ne yapacağım şimdi?" diye düşünmüş olabilirsin. İşte sana birkaç basit öneri:

  • Ambalajları Kontrol Et: Plastik, cam, metal ambalajların üzerindeki geri dönüşüm sembollerini ve sayılarını kontrol etme alışkanlığı edin. Çoğu büyük marketin veya belediyenin geri dönüşüm kutuları artık daha seçici.
  • Temiz Tut, Kuru Tut: Geri dönüşüm kutularına atacağın malzemeleri (özellikle cam kavanozlar, plastik kaplar) hafifçe durulayıp kurutmak, geri dönüşüm sürecini çok daha verimli hale getirir. Yağlı pizza kutusu örneğini unutma.
  • Farklı Malzemeleri Ayır: Kâğıt, karton, cam, metal ve belirli plastikleri ayrı kutularda biriktir. Böylece geri dönüşüm merkezindeki işleri kolaylaştırmış olursun.
  • Bileşik Ürünlere Dikkat: İçinde birden fazla malzeme olan ürünleri (örneğin, plastik pencereli karton zarflar) ayırabiliyorsan ayır, ayıramıyorsan yerel geri dönüşüm kurallarını öğrenmeye çalış. Bazı yerler bunları kabul ederken, bazıları etmez.
  • Elektronik ve Piller İçin Özel Noktalar: Eski pilleri, ampulleri veya elektronik cihazları asla normal çöp kutusuna atma. Belediyenin veya elektrik/elektronik mağazalarının toplama noktalarını kullan.
  • Kullanım Ömrünü Uzat: En iyi geri dönüşüm, hiç üretilmeyen malzemedir. Bu yüzden tek kullanımlık ürünler yerine tekrar kullanılabilir olanları (bez çanta, matara, termos gibi) tercih etmek, atık miktarını azaltmanın en etkili yolu.

Unutma, geri dönüşüm süreci karmaşık olabilir ama küçük adımlarla hepimiz daha iyi bir sonuca ulaşabiliriz. Çöplerine biraz daha dikkat etmek, gezegen için yapabileceğimiz en somut ve etkili şeylerden biri.