Hicri rumi ve miladi takvim nedir?

Takvimler: Hicri, Rumi ve Miladi

Takvimler, hayatımızın organizede olmasını sağlayan temel araçlardır. Farklı ihtiyaçlara ve kültürel geçmişlere göre geliştirilmiş üç ana takvim türü var: Hicri, Rumi ve Miladi. Bunların ne olduklarını, nasıl çalıştıklarını ve neden hala farklı amaçlarla kullanıldıklarını deneyimlerime göre net bir şekilde anlatayım.

Hicri Takvim: Ayın Döngüsüne Göre Bir Yolculuk

Hicri takvim, İslam dünyasında dini günler ve olaylar için kullanılan, tamamen Ay'ın evrelerine dayanan bir takvimdir. Bu takvimin başlangıcı, Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicret ettiği M.S. 622 yılıdır. Bu nedenle "Hicri" olarak adlandırılır.

Temel Özellikleri:

• Ay Yılı: Hicri takvim bir ay yılıdır. Bir Hicri yıl, 12 Ay'dan oluşur ve ortalama 354 gündür. Miladi takvimdeki güneş yılından yaklaşık 11 gün daha kısadır.
• Mevsimlerle İlişkisi Yok: Ay'ın döngüsüne göre hesaplandığı için, Hicri takvimdeki aylar her yıl yaklaşık 11 gün geriye gittiği için mevsimlerle sabit bir ilişkisi yoktur. Yani Ramazan, bir sene yazın başındaysa, sonraki sene kışa denk gelebilir.
• Aylar ve Günler: Hicri yılın ayları şunlardır: Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyülahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade, Zilhicce. Her ay 29 veya 30 gün sürer.
• Örnek: 2024 yılı, Hicri takvime göre 1445 (1446'ya geçiş yapacak) yılıdır. Örneğin, 10 Mart 2024 tarihi, Hicri 1445 Muharrem ayının son günlerine denk geliyordu.

Pratik Bilgi: Dini bayramların, oruç başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirlenmesinde Hicri takvim kullanılır. Bu takvimin mevsimlerle oynaması, dini pratiklerin yılın farklı zamanlarına yayılmasını sağlar.

Rumi Takvim: Osmanlı'dan Günümüze Bir Miras

Rumi takvim, Osmanlı İmparatorluğu döneminde mali ve idari işlerde kullanılan, Güneş'in hareketlerine dayanan bir takvimdir. Başlangıcı Miladi takvimdeki 1 Muharrem 1582 yılına denk gelir, ancak hesaplaması farklıdır. Temelde Jülyen takvimine yakındır.

Temel Özellikleri:

• Güneş Yılı: Rumi takvim de Güneş'in hareketlerine göre hesaplanan bir takvimdir, bu nedenle mevsimlerle uyumludur. Bir Rumi yılı yaklaşık 365 gündür.
• Miladi Takvimle Farkı: Rumi takvim ile Miladi takvim arasındaki yıl farkı başlangıçta sabitken, zamanla Güneş yılındaki küsuratların hesaba katılmamasından ötürü artmıştır.
  1. yüzyılın sonlarına doğru bu fark 13 güne ulaşmıştır.
• Kullanımı: Osmanlı'da vergi toplama, tarımsal faaliyetlerin planlanması gibi konularda Rumi takvim kullanılırdı. Örneğin, "1335 Rumi" demek, Miladi olarak 1919-1920 yıllarına denk gelirdi.
• Değişiklikler: Zamanla Rumi takvimde de düzenlemeler yapılmış, 1917'de mali yılın başlangıcı 1 Mart'a alınmış ve 1926'da ise tamamen Miladi takvime geçiş yapılmıştır.

Pratik Bilgi: Eski Osmanlı belgelerinde veya tarihi kayıtlarda Rumi takvimle karşılaşabilirsiniz. Bu farkı bilmek, o döneme ait tarihleri doğru anlamanıza yardımcı olur. Örneğin, "14 Mayıs 1330 Rumi" tarihi, Miladi olarak 27 Mayıs 1914'e denk gelir.

Miladi Takvim: Dünya Genelinde Standart

Miladi takvim, günümüzde dünya genelinde yaygın olarak kullanılan, Güneş'in Dünya etrafındaki hareketine dayanan bir takvimdir. Hz. İsa'nın doğumunu başlangıç kabul eder (bu nedenle "Masihi" de denir). Jülyen takviminden geliştirilmiş ve Gregoryen takvimi olarak da bilinir.

Temel Özellikleri:

• Güneş Yılı: Miladi takvim, bir Güneş yılına göre ayarlanmıştır. Bir yıl ortalama 365.2425 gündür. Bu küsuratı dengelemek için her dört yılda bir (artık yıllarda) Şubat ayına bir gün eklenir.
• Mevsimlerle Uyumu: Mevsimlerle tam uyumludur. Bu sayede tarım, iklim ve genel yaşam planlaması kolaylaşır.
• Aylar ve Günler: Yıl 12 aydan oluşur: Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık.
• Örnek: Şu an içinde bulunduğumuz yıl Miladi takvime göre 2024'tür.

Pratik Bilgi: Günlük hayatımızda, işlerimizi planlarken, uluslararası ilişkilerde ve bilimsel çalışmalarda Miladi takvim kullanılır. Eğer bir tarihsel belgeyi okuyorsanız ve hangi takvimden olduğunu anlamıyorsanız, genellikle Miladi takvimdir. Ancak emin olmak için ek bilgiye bakmak faydalı olabilir.

Bu üç takvim, farklı zaman dilimlerinde ve farklı amaçlar için hayatımızda yer bulmuşlardır. Birini anlamak, diğerini anlamayı da kolaylaştırır. Umarım bu bilgiler sana takvimlerin dünyasında daha net bir bakış açısı kazandırmıştır.