Deprem anında evimizde isek nasıl davranmalıyız neler yapmalıyız?

Deprem Anında Evdeysen: Hayat Kurtaran Adımlar

Deprem, ansızın gelen bir felaket. Özellikle evdeyken yakalandığında, panik yapmadan doğru adımları atmak hayati önem taşır. Deneyimlerime göre, bu anlarda ne yapacağını bilmek, o belirsizlik anını yönetebilmeni ve kendini güvende tutmanı sağlar.

1. Çök-Kapan-Tutun: İlk 10-15 Saniye Hayati

Depremin ilk saniyeleri en kritik anlardır. Sarsıntı başlar başlamaz yapman gereken tek şey Çök-Kapan-Tutun pozisyonunu almaktır. Bu, deprem anında enkaz altında kalmaktan veya düşen nesnelerden korunmanın en etkili yoludur.

• Çök: Hemen dizlerinin üzerine çök. Ayakta durmaya veya koşmaya çalışma.
• Kapan: Başını ve boynunu ellerinle veya bir kolunla sıkıca kapat. Bu, düşen tavan parçaları, aydınlatma armatürleri veya raflardan fırlayan eşyalardan seni korur.
• Tutun: Sağlam bir eşyanın (sağlam bir masa, yatak veya kanepe yanı) altına giriyorsan, o eşyaya sıkıca tutun. Sarsıntı ile birlikte hareket etmemesi için kendini sabit tut. Eğer sağlam bir eşyanın altına giremiyorsan, iç duvar köşelerine veya sağlam mobilyaların yanına çökerek kapan ve düşen nesnelerden olabildiğince uzak dur. Örneğin, bir koltuğun yanına yatıp başını koruyabilirsin. Unutma, kapı eşikleri modern binalarda güvenli alanlar değildir; genellikle düşen nesnelerden koruma sağlamazlar.

Bu pozisyonda, sarsıntı tamamen durana kadar kalmalısın. Genellikle, yıkıcı bir depremin ana sarsıntısı 10 saniye ile 1 dakika arasında sürer. Bu süre zarfında dışarı çıkmaya çalışmak, merdiven boşluğunda veya kapı girişlerinde sıkışmana neden olabilir ki bu alanlar deprem anında en tehlikeli yerlerdir.

2. Sarsıntı Durduktan Sonra: Güvenli Tahliye

Sarsıntı bittikten sonra hemen dışarı fırlamak yerine, sakin ol ve çevreni gözlemle. Öncelikle kendini ve yanındakileri kontrol et. Yaralanma var mı? Ardından, bina içinde hasar kontrolü yap.

• Enerji Kaynaklarını Kapat: Eğer güvenli bir şekilde ulaşabiliyorsan, elektrik şalterini ve doğal gaz vanasını kapat. Gaz kaçağı yangına, elektrik kaçağı ise çarpılmaya neden olabilir. Deneyimlerime göre, deprem sonrası en büyük tehlikelerden biri gaz sızıntısı ve buna bağlı yangınlardır.
• Ayakkabı Giy: Etrafa saçılmış cam kırıkları veya enkaz parçaları olabilir. Ayaklarını korumak için kalın tabanlı ayakkabılarını giy.
• Çıkış Yollarını Kontrol Et: Merdiven boşluklarında veya kapı girişlerinde çatlaklar, hasarlar var mı? Eğer güvenli görünüyorsa, binayı terk etmek için kullan. Asansörleri ASLA kullanma.
• Acil Durum Çantası: Eğer hazırladıysan, acil durum çantanı al. İçinde su, ilk yardım malzemeleri, fener, düdük ve önemli evrakların olmalı. Unutma, bu çanta sana sonraki 72 saat boyunca temel ihtiyaçlarını karşılamanda yardımcı olacak.
• Toplanma Alanına Git: Güvenli bir şekilde dışarı çıktıktan sonra, daha önceden belirlediğiniz toplanma alanına ilerle. Bu genellikle açık bir alan, park veya okul bahçesi olabilir. Binalardan uzak dur, artçı sarsıntılarda düşebilecek parçalardan korunmak için önemlidir.

3. Aile İletişim Planı ve Öncesi Hazırlık

Deprem anında ve sonrasında kafa karışıklığını ve paniği azaltmanın en etkili yolu, önceden hazırlanmaktır. Deneyimlerim gösteriyor ki, iyi bir planlama, kriz anında doğru kararlar almanı sağlar.

• Aile İletişim Planı: Ailenle bir iletişim planı yapın. Deprem sonrası cep telefonları çalışmayabilir veya şebekeler aşırı yüklenebilir. Bu durumda, farklı bir şehirdeki bir akrabanızı veya arkadaşınızı ortak iletişim noktası olarak belirleyebilirsiniz. Herkesin o kişiyi araması, aile üyelerinin birbirlerinin durumundan haberdar olmasına yardımcı olur. Kısa mesajlar, aramalara göre daha az bant genişliği kullandığı için daha etkili olabilir.
• Acil Durum Çantası Oluştur: Evde, kolayca ulaşabileceğin bir yerde bir acil durum çantası bulundur. İçinde en az 72 saat yetecek kadar su (kişi başı günlük 3-4 litre), konserve gıda, ilk yardım çantası, fener, yedek piller, düdük (yardım çağırmak için), battaniye, önemli evrakların fotokopileri (kimlik, tapu vb.), nakit para ve kişisel ilaçlar olmalı.
• Evdeki Riskleri Azalt: Ağır ve devrilebilecek mobilyaları (kitaplık, gardırop) duvara sabitle. Duvarlara asılı tabloları, aynaları yatak veya oturma alanlarından uzak tut. Dolap kapaklarına çocuk kilidi takarak içindeki eşyaların sarsıntı anında dışarı fırlamasını engelle. Su ısıtıcı, televizyon gibi eşyaları sabitle. Bunlar basit tedbirler gibi görünse de, deprem anında yaralanma riskini ciddi oranda azaltır.
• Toplanma Alanı Belirle: Ailenle birlikte, evden güvenli bir şekilde çıktıktan sonra buluşacağınız bir açık alan belirle. Bu, kafa karışıklığını önler ve herkesin güvende olduğunu bilmesini sağlar.

Unutma, deprem bir doğal afettir ve onu durduramayız. Ancak, hazırlıklı olmak ve doğru bilgiye sahip olmak, hem kendinin hem de sevdiklerinin hayatta kalma şansını önemli ölçüde artırır. Sakin kalmak, bilgili olmak ve önceden plan yapmak, bu tür durumlarda en büyük gücündür.