Iç hastalıkları doktoru neye bakar?
İç Hastalıkları Doktoru: Neye Bakar?
İç hastalıkları doktoru, yani dahiliye uzmanı, bedeninin iç işleyişine bakan doktordur. Yani öyle belirgin bir kırığı onarmak ya da dışarıdan görünen bir yarayı sarmakla uğraşmaz. Onun ilgi alanı, göremediğin ama bedenin için hayati önem taşıyan organlar, sistemler ve bu sistemlerin birbirleriyle olan uyumudur. Kısacası, iç organlarının ve sistemlerinin sağlığından sorumlu kişidir.
Peki, bu geniş alan içinde tam olarak neye odaklanırlar? Gelin, birkaç ana başlıkta bunu açalım:
- Kronik Hastalıkların Yönetimi ve Takibi
Deneyimlerime göre, iç hastalıkları doktorlarının en sık karşılaştığı ve en önemli görevlerinden biri kronik hastalıkların yönetimidir. Bunlar, bir anda olup biten değil, uzun süreli takip ve yaşam boyu yönetim gerektiren rahatsızlıklardır. Örneğin:
- Diyabet (Şeker Hastalığı): Kan şekerini düzenlemek, olası komplikasyonları (böbrek yetmezliği, göz problemleri, sinir hasarı gibi) önlemek için düzenli kontroller, ilaç ayarlamaları ve yaşam tarzı önerileri sunarlar. Hedef genellikle açlık kan şekerini 70-100 mg/dL, tokluk kan şekerini ise 140 mg/dL’nin altında tutmaktır. HbA1c değerinin %7’nin altında olması da önemli bir hedeftir.
- Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon): Tansiyonun ideal seviyelerde tutulması, kalp krizi, inme ve böbrek hastalıkları riskini azaltır. Doktorun hedefi genellikle kan basıncını 130/80 mmHg altına indirmektir. Bunun için yaşam tarzı değişiklikleri (tuz kısıtlaması, egzersiz) ve gerektiğinde ilaç tedavisi önerirler.
- Tiroit Hastalıkları: Tiroid hormonlarının dengelenmesi metabolizmayı doğrudan etkiler. Hipotiroidi (tiroid az çalışması) veya hipertiroidi (tiroidin fazla çalışması) durumlarında ilaçlarla hormon seviyeleri ayarlanır.
- Kolesterol Yüksekliği: Yüksek kolesterol, damar sertliği ve kalp hastalığı riskini artırır. LDL kolesterolün belirli seviyelerin altında tutulması (örneğin, kalp hastalığı riski yüksek bireylerde 100 mg/dL’nin altı) için tedavi planı oluştururlar.
Bu hastalıklarda doktorun rolü sadece ilaç yazmakla sınırlı kalmaz. Aynı zamanda beslenme, egzersiz, stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri konusunda da seni bilgilendirir ve motive eder.
- Enfeksiyon Hastalıklarının Tanı ve Tedavisi
Vücudunun savunma mekanizmalarının zayıfladığı veya beklenmedik bir düşmanla (bakteri, virüs, mantar vb.) karşılaştığı durumlarda iç hastalıkları doktorları devreye girer. Bu, basit bir idrar yolu enfeksiyonundan daha karmaşık zatürreelara kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
- Nefes Darlığı ve Öksürük: Bir akciğer enfeksiyonu olup olmadığını veya başka bir iç organla ilgili bir sorun olup olmadığını anlamak için dinleme (oskültasyon), röntgen gibi yöntemleri kullanırlar.
- Ateş ve Halsizlik: Vücudun genel bir enfeksiyonla savaştığının göstergesi olabilir. Doktor, enfeksiyonun kaynağını bulmak için kan testleri (tam kan sayımı, CRP vb.) isteyebilir.
- İdrar Yolu Enfeksiyonları: Sık idrara çıkma, yanma gibi belirtilerde idrar tahlili ile enfeksiyon teşhisi konulur ve uygun antibiyotik tedavisi başlanır.
Burada önemli olan, enfeksiyonun türünü doğru tespit edip buna yönelik en etkili tedaviyi uygulamaktır. Yanlış veya eksik tedavi, sorunun daha da büyümesine neden olabilir.
- Sindirim Sistemi Rahatsızlıkları
Yediklerin, içtiklerin ve bunların vücudunda nasıl işlendiğiyle ilgili pek çok sorunla iç hastalıkları doktorları ilgilenir.
- Mide ve Bağırsak Sorunları: Hazımsızlık, şişkinlik, karın ağrısı, ishal, kabızlık gibi şikayetlerde hem ilaç tedavisi hem de beslenme önerileri sunarlar. Gerekirse endoskopi veya kolonoskopi gibi ileri tetkikler için yönlendirme yapabilirler.
- Karaciğer ve Safra Kesesi Hastalıkları: Sarılık, karın sağ üst bölgesinde ağrı gibi durumlarda karaciğer fonksiyon testleri ve ultrasonografi ile değerlendirme yaparlar.
- Reflü (Mide Asidinin Yemek Borusuna Kaçması): Mide yanması, göğüste ağrı gibi belirtilerde tedavi planı oluştururlar.
Bunlar dışında, karın bölgesindeki pek çok ağrının veya rahatsızlığın kaynağını araştırırlar. Beslenme alışkanlıklarının bu hastalıkların üzerinde büyük bir etkisi olduğunu da unutmamak gerekir.
- Kan ve Lenf Sistemi Hastalıkları
Kan hücrelerinin üretimi, fonksiyonları ve dolaşımı da iç hastalıkları uzmanlarının ilgi alanına girer. Anemi (kansızlık) gibi yaygın görülen durumlardan daha nadir görülen hematolojik hastalıklara kadar geniş bir yelpazede tanı ve tedavi sunarlar.
- Anemi: Halsizlik, solukluk, nefes darlığı gibi belirtilerde demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliği gibi nedenleri araştırırlar. Tedavi, eksikliğin nedenine göre düzenlenir.
- Kanama Eğilimleri veya Pıhtılaşma Bozuklukları: Vücudunda kolayca morarma veya aşırı kanama yaşayan bireyleri değerlendirirler.
Bu sadece birkaç örnek. İç hastalıkları doktoru, vücudundaki pek çok farklı sistemin sağlığını bir bütün olarak değerlendiren ve bu sistemlerde ortaya çıkan sorunları teşhis ve tedavi eden uzmandır. Eğer genel bir sağlık kontrolü yaptırmak veya vücudunda anlamlandıramadığın belirtiler varsa, ilk başvurman gereken yer iç hastalıkları uzmanıdır.
Pratik Öneri: Doktor randevuna gitmeden önce şikayetlerini, ne zaman başladığını, hangi durumlarla arttığını veya azaldığını not almak, doktorun daha hızlı ve doğru tanı koymasına yardımcı olur. Ayrıca kullandığın tüm ilaçları (reçeteli, reçetesiz, bitkisel takviyeler dahil) yanında götürmeyi unutma.