Hangi kanser genetiktir?

Kanser, karmaşık bir hastalık olup, birçok faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bu faktörlerden biri de genetik yatkınlıktır. Peki, hangi kanser türleri genetik olabilir ve bu durum riskimizi nasıl etkiler? Bu yazımızda, genetik geçişli kanserleri ve bu konuda bilmeniz gerekenleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

Genetik Yatkınlık ve Kanser İlişkisi

Her kanser türü genetik değildir, ancak bazı kanser türlerinde genetik yatkınlık önemli bir rol oynar. Genetik yatkınlık, belirli genlerdeki mutasyonların (değişikliklerin) ebeveynlerden çocuklara aktarılması anlamına gelir. Bu mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesine ve kanser oluşumuna zemin hazırlayabilir. Ancak, genetik yatkınlık taşıyor olmak, kesin olarak kanser olacağınız anlamına gelmez. Sadece riskinizin arttığı anlamına gelir.

Genetik geçişli kanserlerin çoğu, tüm kanser vakalarının küçük bir bölümünü oluşturur. Örneğin, meme kanseri vakalarının yaklaşık %5-10'u, yumurtalık kanseri vakalarının ise %10-15'i genetik mutasyonlarla ilişkilidir. Bu oranlar, genetik testlerin ve aile öyküsünün önemini vurgulamaktadır.

En Sık Görülen Genetik Kanser Türleri

Bazı kanser türleri, diğerlerine göre genetik geçişe daha yatkındır. İşte en sık görülen genetik kanser türlerinden bazıları:

• Meme Kanseri ve Yumurtalık Kanseri: BRCA1 ve BRCA2 genlerindeki mutasyonlar, meme ve yumurtalık kanseri riskini önemli ölçüde artırır. Bu genlerdeki mutasyonlar, ailesinde bu kanser türleri görülen kişilerde daha sık görülür.
• Kolon Kanseri: Lynch sendromu olarak da bilinen Herediter Non-Polipozis Kolorektal Kanser (HNPCC), kolon kanseri riskini artıran genetik bir durumdur. MLH1, MSH2, MSH6 ve PMS2 genlerindeki mutasyonlar bu sendroma neden olabilir.
• Prostat Kanseri: Ailede prostat kanseri öyküsü olan erkeklerde, bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. BRCA1, BRCA2 ve HOXB13 gibi genlerdeki mutasyonlar prostat kanseri riskini artırabilir.
• Melanom: CDKN2A genindeki mutasyonlar, melanom (cilt kanseri) riskini artırabilir. Ailede melanom öyküsü olan kişilerde bu genetik testlerin yapılması önerilebilir.

Genetik Testler ve Risk Değerlendirmesi

Eğer ailenizde kanser öyküsü varsa veya genetik yatkınlıktan şüpheleniyorsanız, genetik testler yaptırmak faydalı olabilir. Genetik testler, belirli genlerdeki mutasyonları tespit ederek, kanser riskinizi değerlendirmeye yardımcı olur. Bu testler, genellikle bir kan örneği veya tükürük örneği alınarak yapılır.

Genetik test sonuçları, kanser riskinizi daha iyi anlamanıza ve buna göre önlemler almanıza yardımcı olabilir. Örneğin, yüksek risk taşıdığınız tespit edilirse, daha sık tarama yaptırabilir, risk azaltıcı cerrahi operasyonları düşünebilir veya yaşam tarzınızda değişiklikler yaparak riski azaltmaya çalışabilirsiniz.

Unutmayın, genetik testler ve risk değerlendirmesi, mutlaka bir uzman doktor gözetiminde yapılmalıdır. Doktorunuz, aile öykünüzü ve kişisel risk faktörlerinizi değerlendirerek, size en uygun testleri ve takip planını önerecektir.

Genetik yatkınlık, kanser riskini etkileyen önemli bir faktör olsa da, sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve düzenli taramalar ile bu riski yönetmek mümkündür. Bilinçli olmak ve gerekli önlemleri almak, sağlığınızı korumanın en önemli adımlarından biridir.