Osmanlı Devleti ne zaman sona erdi?

Osmanlı Devleti'nin Sona Erişi: Neden ve Nasıl?

Osmanlı Devleti’nin ne zaman ve nasıl sona erdiğini merak ediyorsan, doğrudan konuya girelim. Bu büyük imparatorluğun çöküşü tek bir güne sıkıştırılamaz elbette, ama 600 yıllık bir tarihin sonunun somutlaştığı an 1 Kasım 1922’dir. İşte o gün, TBMM tarafından Saltanat kaldırıldı ve bu karar, Osmanlı Devleti’nin resmen sona erdiğinin ilanıydı.

Peki, bu noktaya nasıl gelindi? Deneyimlerime göre, tek bir sebep aramak yanıltıcı olur. Bir dizi karmaşık faktörün bir araya gelmesiyle bu sonuç doğdu. Gelin birkaç ana başlığa bakalım:

• Milliyetçilik Akımları ve İmparatorluğun Parçalanması:
  1. yüzyıl, Avrupa’da yükselen milliyetçilik akımlarının Osmanlı topraklarındaki etkisini derinden hissettirdiği bir dönemdi. Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan gibi birçok millet, bağımsızlıklarını ilan etti. Bu, imparatorluğun "çok uluslu" yapısını temelinden sarstı. Örneğin, Balkan Savaşları (1912-1913) Osmanlı’nın Avrupa’daki son topraklarının büyük bir kısmını kaybetmesine neden oldu. Bu kayıplar, sadece toprak değil, aynı zamanda devlete olan inancı ve prestiji de zayıflattı.
• I. Dünya Savaşı ve Sonrası Yenilgi: Osmanlı Devleti’nin, Almanya’nın yanında savaşa girmesi kaderini belirleyen en önemli faktörlerden biri oldu. Savaşın sonlarına doğru, işgal altındaki topraklar ve ağır yenilgiler, devleti neredeyse yok olma noktasına getirdi. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi ile Osmanlı fiilen sona ermişti. Mütareke, İtilaf Devletleri’ne Anadolu’nun çeşitli bölgelerini işgal etme hakkı tanıyordu. Bu, devletin egemenliğinin sonunun geldiğini açıkça gösteriyordu.
• Ulusal Kurtuluş Mücadelesi ve Cumhuriyetin Kuruluşu: Mondros Mütarekesi sonrasında başlayan işgaller, Anadolu halkını harekete geçirdi. Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde başlayan Kurtuluş Savaşı, işgalcilere karşı verilen destansı bir mücadeleydi. Bu mücadelenin zaferle sonuçlanması ve 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilmesi ile Osmanlı Devleti'nin mirası üzerinde yeni bir devlet kuruldu. Saltanatın kaldırıldığı 1 Kasım 1922 tarihi ise bu yeni dönemin hukuki başlangıcı olarak kabul edilir.

Eğer sen de bu döneme dair daha fazla bilgi edinmek istersen, tarih kitaplarını, dönemin gazete arşivlerini ve ulusal arşivlerdeki belgeleri incelemeni öneririm. Özellikle Mondros Mütarekesi'nin maddelerini ve sonrasında yaşanan gelişmeleri anlamak, Osmanlı'nın çöküş sürecini kavramak için sana çok şey katacaktır. Unutma, tarih sadece geçmişi anlamak değil, aynı zamanda geleceği şekillendirmektir.