Anayasanın 83'üncü maddesi ne diyor?

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, devletimizin temel yasasıdır ve tüm kurumların, kişilerin uyması gereken kuralları içerir. Bu kurallardan biri de milletvekillerinin dokunulmazlığı ile ilgili olan 83. maddedir. Peki, Anayasanın 83. maddesi tam olarak ne diyor ve ne anlama geliyor? Gelin, bu önemli maddeyi yakından inceleyelim.

Anayasanın 83. Maddesi: Yasama Dokunulmazlığı

Anayasanın 83. maddesi, milletvekillerinin yasama dokunulmazlığını düzenler. Bu dokunulmazlık, milletvekillerinin görevlerini yaparken özgür ve bağımsız olmalarını sağlamayı amaçlar. Temel olarak iki tür dokunulmazlık söz konusudur: Yasama sorumsuzluğu ve yasama dokunulmazlığı.

Yasama sorumsuzluğu, milletvekillerinin Meclis'teki görevleri sırasında söyledikleri sözlerden, yaptıkları oylamalardan ve Meclis'te ileri sürdükleri düşüncelerden dolayı sorumlu tutulmamalarını ifade eder. Bu, milletvekillerinin düşüncelerini özgürce ifade edebilmeleri için güvence altına alınmıştır. Yasama sorumsuzluğu, mutlak ve süresizdir; yani milletvekilliği sona erse bile devam eder.

Yasama Dokunulmazlığının Kapsamı ve İstisnaları

Yasama dokunulmazlığı ise, milletvekillerinin seçimden önce veya sonra işledikleri iddia edilen suçlar nedeniyle tutuklanamamalarını, sorgulanamamalarını ve yargılanamamalarını ifade eder. Ancak bu dokunulmazlığın bazı önemli istisnaları vardır. Örneğin, ağır cezayı gerektiren suçüstü halleri ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14. maddesindeki durumlarda dokunulmazlık geçerli değildir.

Anayasanın 14. maddesi, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı amaçlayan faaliyetleri, insan haklarına aykırı davranışları ve demokratik düzeni ortadan kaldırmayı hedefleyen eylemleri kapsar. Bu tür suçlarla ilgili olarak, milletvekili hakkında soruşturma yapılabilir ve yargılama süreci başlatılabilir.

Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Sonuçları

Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) kararıyla mümkündür. Bir milletvekili hakkında suç isnadı varsa ve yargılama yapılması gerekiyorsa, ilgili dosya Adalet Bakanlığı aracılığıyla TBMM'ye gönderilir. TBMM, bu dosyayı ilgili komisyonda görüşerek dokunulmazlığın kaldırılması yönünde karar alabilir. Dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili hakkında artık yargılama yapılabilir.

Ancak unutulmamalıdır ki, dokunulmazlığın kaldırılması, milletvekilinin suçlu olduğu anlamına gelmez. Sadece yargılanmasının önündeki engelin kalkması demektir. Yargılama sonucunda milletvekili suçlu bulunursa, hakkında gerekli cezai işlemler uygulanır.

Anayasanın 83. maddesi, milletvekillerinin görevlerini bağımsız ve özgür bir şekilde yapabilmeleri için önemli bir güvence sağlar. Ancak bu güvence, hukukun üstünlüğü ilkesiyle dengelenmiş ve belirli istisnalara tabi tutulmuştur. Bu sayede, hem milletvekillerinin görevlerini etkin bir şekilde yapmaları sağlanır, hem de adaletin tecelli etmesi için gerekli mekanizmalar korunmuş olur.