Zati ve subuti sıfatları nelerdir?
Allah'ın Zati ve Subuti Sıfatları
Allah'ın sıfatları dediğimizde, O'nun zatından kaynaklanan ve varoluşunu tanımlayan özellikler aklımıza gelir. Bunları iki ana başlık altında inceleyebiliriz: Zati ve Subuti sıfatlar. Bu ayrımı anlamak, Rabbimizi tanımamızda bize yol gösterir.
Zati Sıfatlar: Varlığın Temeli
Zati sıfatlar, Allah'ın kendisinden kaynaklanan, O'ndan başkasına asla verilemeyen sıfatlardır. Bunlar, Allah'ın varlığının ayrılmaz bir parçasıdır. Diğer varlıklarda bu sıfatların en ufak bir benzeri bile bulunmaz. Düşün ki, bir insanın var olması ile Allah'ın var olması arasında sonsuz bir fark var.
* Vücud: Allah'ın var olması demektir. O, yokluk düşünülemeyecek tek varlıktır. Var olmaması mümkün değildir. Bizim varlığımız ise sonradan kazanılmıştır, değişebilir. Ama Allah'ın varlığı ezelidir ve ebedidir. Bir rakamla ifade etmek gerekirse, bizim varoluşumuzun bir başlangıcı ve sonu vardır, ama Allah'ın varoluşunun başlangıcı da sonu da yoktur. Bu, O'nun Zati sıfatıdır.
* Kıdem: Allah'ın varlığının başlangıcı olmamasıdır. O, varlığının başlangıcını düşünemeyeceğimiz bir şekilde hep var olmuştur. Biz ise belirli bir zaman diliminde dünyaya geldik.
* Beka: Allah'ın varlığının sonu olmamasıdır. O, ebediyen var olacaktır. Bizim varlığımız ise bir gün sona erecektir. Bu karşılaştırma bile O'nun ne kadar eşsiz olduğunu gösterir.
* Vahdaniyet: Allah'ın birdir, eşi ve benzeri yoktur demektir. Rabbimizin ortağı veya dengi yoktur. Evrenin yaratılışında O'nun tek olduğunu bilmek, bize hem bir güvenlik hem de bir sorumluluk hissi verir. Bu sıfat, tevhidin temelidir. Allah, Kur'an'da "O, Allah'tır; birdir." (İhlas Suresi,
- Ayet) buyuruyor.
* Muhalefet-ün lil-havadis: Allah'ın sonradan var olan hiçbir şeye benzememesi demektir. Ne yarattıklarına ne de akla gelebilecek herhangi bir şeye benzemez. En basitinden, hepimizin bir bedeni var, ama Allah'ın bedeni yoktur. Bizim hareket etmemiz, düşünmemiz hep bu fiziksel dünyaya bağlıdır, ama Allah bu sınırlamalardan uzaktır.
Deneyimlerime göre, bu zati sıfatlar Allah'ın mutlak ve eşsiz kimliğini anlamamız için anahtardır. Onları kavradıkça, Rabbimize karşı olan saygımız ve sevginiz artar.
Subuti Sıfatlar: Allah'ın Eylemlerini Anlatan
Subuti sıfatlar ise Allah'ın kendisiyle vasıflanması caiz olan, ama bizim de belli ölçülerde nasip alabileceğimiz sıfatlardır. Bunlar, Allah'ın fiilleriyle, yani eylemleriyle ilgili sıfatlardır. Allah'ın yaratması, bilmesi, konuşması gibi özellikler bu kategoriye girer.
* Hayat: Allah'ın diri olmasıdır. O, her zaman canlı ve diridir. Biz de canlıyız ama bizim hayatımız O'nun verdiği bir emanettir.
* İlim: Allah'ın her şeyi bilmesidir. Geçmişi, bugünü, geleceği, görüneni, görünmeyeni, hatta en gizli düşünceleri bile bilir. İnsanların bilgi birikimi sınırlıdır, ama Allah'ın ilmi sonsuzdur. Bir veritabanı düşünün; her şeyi saklar ama Allah'ın ilmi, o veritabanına sığdırılamayacak kadar geniştir.
* Sem' (İşitme): Allah'ın her şeyi işitmesidir. En fısıltılı duaları da, en sessiz çığlıkları da işitir. Sizin bir konuşmanızı sadece yakınınızdakiler duyabilirken, Allah tüm kainattaki sesleri aynı anda duyar.
* Basar (Görmek): Allah'ın her şeyi görmesidir. En karanlık geceyi, en ufak bir zerreyi bile gözünden kaçırmaz. Bir gözetleme kamerasının gördüğünden çok daha ötesini O görür.
* İrade: Allah'ın istediğini dilemesi ve dileğini gerçekleştirmesidir. O, evrende her ne oluyorsa, O'nun dilemesiyle olur. Hiçbir şey O'nun bilgisi ve izni olmadan gerçekleşmez.
* Kudret: Allah'ın her şeye gücünün yetmesidir. O'nun için imkansız diye bir şey yoktur. Yarattığı evrenin büyüklüğü ve karmaşıklığı, O'nun sınırsız kudretinin bir göstergesidir.
* Kelam: Allah'ın konuşmasıdır. Kur'an-ı Kerim, Allah'ın kelamının bir tezahürüdür. O, harf ve ses olmadan, doğrudan doğruya vahyetmiştir.
* Tekvin: Allah'ın yaratmasıdır. Evrenin kendisi, O'nun tekvin sıfatının en açık delilidir. Milyarlarca yıldız, trilyonlarca galaksi, hepsi O'nun yaratma fiilinin sonucudur.
Pratik Yaklaşım ve Öneriler
Bu sıfatları düşünmek ve üzerinde tefekkür etmek, bizim için çok faydalıdır. Deneyimlerime göre, bu sıfatları bilmek, hayata bakış açımızı değiştirir.
* Tefekkür Alışkanlığı Edinin: Günlük hayatınızda, özellikle zor zamanlarda Allah'ın sıfatlarını düşünmeye çalışın. Mesela, bir zorlukla karşılaştığınızda O'nun ilim ve kudret sıfatlarını hatırlayarak, O'nun her şeyi bildiğini ve gücünün yettiğini bilmek, size teselli verebilir.
* Kötülüklerden Kaçının: Allah'ın semi (işitme) ve basar (görme) sıfatları, O'nun her an bizi izlediğini ve duyduğunu hatırlatır. Bu bilinçle, kötü bir şey yapmaya kalktığınızda tereddüt edersiniz. Bu, iyi bir ahlak geliştirmenin temelidir.
* Şükür Alışkanlığı Geliştirin: Allah'ın hayat, ilim, kudret gibi bize verdiği nimetleri düşünerek şükretmek, kalbi ferahlatır ve maneviyatı güçlendirir. Her bir nimet, O'nun sıfatlarının bir yansımasıdır.
* Dualarınızda Derinleşin: Allah'ın sıfatlarına uygun dualar etmek, daha etkili olabilir. Örneğin, bir konuda yardıma ihtiyacınız olduğunda, O'nun "El-Alîm" (Her şeyi bilen) ve "El-Kadir" (Her şeye gücü yeten) isimlerini zikrederek dua edebilirsiniz.
Allah'ın sıfatlarını öğrenmek, O'na yaklaşmanın en güzel yollarından biridir. Bu bilgiler, sadece teorik bir bilgi olarak kalmamalı, hayatımıza yön veren bir rehber olmalıdır.