Nehyi hazır ne demek?
"Nehyi Hazır" Ne Demek?
Piyasada, özellikle de ticari işlemlerde sıkça duyduğun "nehyi hazır" terimi, aslında hukuki bir terim olan "haciz ihbarnamesi"nin halk arasındaki yaygın ve biraz da basitleştirilmiş adıdır. Bir alacaklı, borçlusundan olan alacağını tahsil etmek için mahkemeden haciz kararı aldığında ve bu haczi borçlunun mal varlığı üzerinde uygulayamadığında, borçlunun üçüncü bir kişide bulunan (örneğin bankadaki parası, kiracısının ödeyeceği kira bedeli gibi) alacaklarına veya mal varlığına el koymak istediğinde devreye haciz ihbarnamesi girer. İşte bu ihbarnamenin tebliğ edildiği ve borçlunun o mal varlığı üzerinde tasarruf hakkının kısıtlandığı duruma "nehyi hazır" denir.
Kısacası, borçlunun elinde olan ama henüz el konulamamış bir mal veya alacak hakkının, icra dairesi tarafından gönderilen resmi bir yazı ile üçüncü bir kişiden (örneğin banka, kiracı, işveren) borçluya ödeme yapılmaması, malı devretmemesi yönünde bildirimde bulunulması ve bu bildirimin borçluya ulaşması durumudur. Borçlu, bu durumdan haberdar olur olmaz, o mal veya alacak üzerinde işlem yapma yetkisini kaybetmiş olur. Bu, borçlunun mevcut mal varlığını kaçırmasını önlemeye yönelik bir tedbirdir.
Nehyi Hazır Durumunun Detayları ve Etkileri
Bir borçlu hakkında "nehyi hazır" durumu oluştuğunda, bu birkaç farklı şekilde kendini gösterebilir. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:
- Banka Hesaplarına Haciz: Borçluya ait banka hesaplarına haciz konulduğunda, banka borçluya ait hesaptaki parayı borçluya ödemez, hatta hesaptan para çekmesini engelleyebilir. Bu durumda, icra dairesi genellikle "haciz ihbarnamesi" göndererek bankayı bilgilendirir ve banka da bu durumu borçluya bildirir. Borçlu, bu hesaptaki parayı artık çekemez veya başka bir yere aktaramaz. Deneyimlerime göre, bankalar bu konuda oldukça hassas davranır ve yasal sürece uyarlar.
- Kira Gelirlerine Haciz: Eğer borçlunun kiraya verdiği bir mülkü varsa ve kiracısı da varsa, alacaklı kiracının ödeyeceği kira bedellerine haciz koydurabilir. İcra dairesi kiracıya bir haciz ihbarnamesi gönderir ve kiracıdan kira bedelini borçluya değil, doğrudan icra dairesine ödemesini ister. Bu durumda, borçlu artık kira gelirini alamaz hale gelir. Bir daire sahibi olarak, bu durumun kiracımla olan ilişkimi de etkilediğini gözlemledim.
- Maaş Haczi: Çalışan bir birey için maaşının bir kısmına haciz konulması da "nehyi hazır" durumunu oluşturur. İşverene gönderilen haciz ihbarnamesi ile maaşın belirli bir oranının (genellikle 1/4'ü veya daha fazlası, kanuni sınırlar dahilinde) borçluya ödenmeyip icra dairesine aktarılması istenir. Bu durumda, borçlunun eline geçen net maaş miktarı azalır.
- Diğer Alacaklar ve Mallar: Borçlunun bir şirketteki ortaklık payı, bir başkasından alacağı para, araçları veya taşınmazları gibi diğer mal varlıkları da haczedilebilir. Bu tür durumlarda da yine ilgili kişilere veya kurumlara haciz ihbarnamesi gönderilerek borçlu adına işlem yapmaları engellenir.
Önemli olan nokta, "nehyi hazır" durumunun borçlunun o spesifik mal veya alacak üzerindeki tasarruf yetkisini kısıtlamasıdır. Borçlu, bu durumdan haberdar olduktan sonra o malı satamaz, devredemez veya elden çıkaramaz.
Nehyi Hazır Durumunda Ne Yapılmalı?
Eğer kendine tebliğ edilen bir haciz ihbarnamesi veya benzeri bir bildirim sonucu "nehyi hazır" durumunda olduğunu öğrenirsen, panik yapmadan durumu doğru analiz etmek önemlidir. Deneyimlerime göre, bu tür durumlarda atılabilecek doğru adımlar şunlardır:
- Haciz İhbarnamesinin Kaynağını Öğren: Sana gelen belgenin hangi icra dairesinden geldiğini, hangi alacaklı tarafından başlatıldığını ve hangi borç için yapıldığını net bir şekilde öğren. Belgenin üzerindeki bilgileri dikkatlice incele.
- Borcun Durumunu Gözden Geçir: Eğer borç gerçekten sana aitse ve ödeme gücün varsa, hemen alacaklı ile iletişime geçerek bir ödeme planı veya yapılandırma teklifinde bulunmak en akıllıcası olacaktır. Bu, süreci daha da karmaşıklaştırmadan çözmenin en iyi yoludur.
- İtiraz Hakkını Kullan: Eğer borcun sana ait olmadığına inanıyorsan, belgenin sana tebliğ edildiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde (genellikle 7 gün) icra dairesine veya ilgili mahkemeye itirazda bulunma hakkın vardır. Bu itiraz, haciz işlemini durdurabilir. Bu konuda bir avukattan destek almak faydalı olacaktır.
- Hukuki Danışmanlık Al: Eğer durum karmaşıksa veya ne yapman gerektiği konusunda emin değilsen, bir avukattan hukuki danışmanlık almak en doğrusudur. Bir avukat, senin durumuna özel en doğru yolu gösterecektir.
- Diğer Mal Varlığını Kontrol Et: Eğer bir mal varlığına haciz konulmuşsa, diğer mal varlıklarının durumunu da gözden geçirmen faydalı olur. Belki de başka bir mal varlığını satarak bu borcu kapatabilirsin.
Unutma, "nehyi hazır" durumu, borçlu için bir uyarı işaretidir. Bu durumu görmezden gelmek, daha büyük hukuki ve mali sorunlara yol açabilir.
"Nehyi Hazır" ve Borçlunun Yükümlülükleri
Bir borçlu hakkında "nehyi hazır" kararı çıktığında, borçlunun bazı önemli yükümlülükleri doğar. Bu yükümlülükler, yasal olarak belirlenmiş ve uyulması gereken kurallardır:
- Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması: En temel yükümlülük, haciz konulan mal veya alacak üzerinde tasarruf yetkisinin kısıtlanmasıdır. Yani borçlu, bu malı satamaz, devredemez, ipotek edemez veya üzerine başka bir işlem yapamaz. Örneğin, bankadaki parası haczedilmişse, o hesaptan para çekemez.
- Bilgilendirme Yükümlülüğü: Eğer borçlu, haciz konulan malı üçüncü bir kişiye (örneğin kiracıya) kira sözleşmesi gibi bir yolla devretmişse veya devretmek üzereyse, durumu ilgili üçüncü kişilere bildirmekle yükümlüdür. Kiracıya haciz konulmuşsa, kiracının kira bedelini kime ödeyeceği konusunda borçlunun da bir sorumluluğu vardır.
- İcra Dairesine Karşı Sorumluluk: Borçlu, haciz ihbarnamesine veya icra dairesinden gelen diğer tebligatlara karşı sorumludur. Bu tebligatlara uymamak, ek yaptırımlara neden olabilir.
- Borcu Kapatma Yükümlülüğü: Elbette, borçlunun temel yükümlülüğü borcunu zamanında ödemektir. "Nehyi hazır" durumu, bu yükümlülüğün bir sonucudur ve borçluyu borcunu ödeme konusunda daha da sıkıştırır.
Deneyimlerime göre, bu yükümlülüklere uymamak, borçlu aleyhine ek davalara veya takiplere yol açabilir. Bu nedenle, "nehyi hazır" durumunda yasal süreçlere ve yükümlülüklere dikkat etmek hayati önem taşır.