Satılamaz şerhi nedir?
Satılamaz Şerhi: Nedir, Neden Konulur, Nasıl Kaldırılır?
Bir gayrimenkulün tapu kaydında karşına çıkan "satılamaz" şerhi, ilk duyduğunda biraz ürkütücü gelebilir. Ama aslında bu, belirli durumlarda mülkiyet hakkını sınırlayan, hukuki bir işlemdir. Deneyimlerime göre, bu şerhin ne olduğunu, neden konulduğunu ve en önemlisi nasıl kaldırıldığını bilmek, gayrimenkul işlemlerinde sana büyük avantaj sağlar.
Satılamaz Şerhi'nin Temel Anlamı ve Nedenleri
"Satılamaz" şerhi, tapu kütüğüne işlenen ve gayrimenkulün devredilmesini, satılmasını veya ipotek edilmesini engelleyen bir kısıtlamadır. Bu şerhin konulmasının birkaç temel nedeni var:
- Haciz ve İflas Durumları: En sık karşılaşılan nedenlerden biri, gayrimenkul sahibinin borçlarından dolayı üzerine konulan hacizdir. Mahkeme kararıyla konulan bu haciz, borç ödenene kadar taşınmazın satılmasını engeller. Benzer şekilde, konkordato ilan eden veya iflas eden kişilerin malları üzerindeki tasarruf hakkı da kısıtlanır ve bu tür şerhler konulabilir.
- Vasiyet ve Miras Paylaşımı: Vasiyetname ile belirli bir kişiye miras bırakılan veya mirasçılar arasında henüz paylaşımı yapılmamış taşınmazlar üzerinde de "satılamaz" şerhi bulunabilir. Bu, mirasın amacına uygun olarak korunmasını sağlar. Örneğin, babanın bir evini sana vasiyet etmesi ve ölmeden önce o evin başkasına satılmasını engellemek istemesi durumunda bu şerh konulabilir.
- Mahkeme Kararları ve Tedbirler: Bir dava konusu olan taşınmazlarda, mahkemenin taşınmazın durumunun korunması veya taraflardan birinin mağduriyetinin önlenmesi amacıyla koyduğu tedbir kararları da satılamaz şerhi olarak tapuya işlenir. Bu, mahkeme süreci sonuçlanana kadar taşınmaz üzerinde herhangi bir işlem yapılmasını engeller. Örneğin, bir boşanma davasında mal paylaşımı yapılana kadar evin satışı durdurulabilir.
- Kamu Kurumları Tarafından Konulan Şerhler: Bazı durumlarda, devlet veya belediyeler gibi kamu kurumları da kamu yararı gereği veya imar durumuna ilişkin düzenlemeler nedeniyle taşınmazlar üzerine kısıtlayıcı şerhler koyabilir.
Tapu Kaydında Satılamaz Şerhi Olduğunu Nasıl Anlarsın?
Bir taşınmaz satın almayı düşündüğünde, tapu dairesinden alacağın tapu kaydı örneği (eski adıyla tapu senedi) sana her şeyi anlatır. Bu belgede, taşınmazın üzerinde herhangi bir şerh olup olmadığı, varsa niteliği açıkça belirtilir. Alım-satım işlemlerinde mutlaka güncel bir tapu kaydı istersen, bu tür sürprizlerle karşılaşmazsın. Örneğin, eğer tapu kaydında "hacizli" veya "tedbir şerhi" gibi ifadeler varsa, bu taşınmazın satılamaz durumda olduğunu gösterir.
Satılamaz Şerhi Nasıl Kaldırılır?
Satılamaz şerhinin kaldırılması, konulma nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. İşte en yaygın durumlar:
- Borç ve Haciz Durumu: Eğer şerh borç nedeniyle konulmuşsa, borcun tamamının ödenmesiyle birlikte ilgili icra dairesi veya mahkeme, tapuya şerhin kaldırılması için yazı gönderir. Borç ödendikten sonra bu işlem genellikle birkaç gün içinde tamamlanır. Borcun ne kadar olduğunu ve hangi icra dairesi tarafından konulduğunu öğrenmek ilk adım olacaktır.
- Mahkeme Kararı ve Davanın Sona Ermesi: Mahkeme kararıyla konulan şerhlerde, davanın lehinize sonuçlanması veya mahkemenin şerhin kaldırılması yönünde bir karar vermesiyle şerh kalkar. Bu durumda, kararın kesinleşmesinin ardından ilgili mahkemeden tapuya yazı yazdırılması gerekir.
- Vasiyet ve Miras Durumu: Vasiyetle konulan şerhlerde, vasiyetnamenin koşulları yerine getirildiğinde veya mirasçılar arasında yapılan anlaşma ile kaldırılabilir. Bu genellikle noter aracılığıyla veya mahkeme yoluyla gerçekleştirilir. Miras paylaşımı tamamlanıp üzerindeki kısıtlamalar ortadan kalktığında, ilgili belgelerle tapuya başvurulur.
Önemli bir not: Eğer bir taşınmazın alım satımını yapacaksan ve tapu kaydında böyle bir şerh görüyorsan, kesinlikle işlemi şerh kaldırılmadan tamamlama. Aksi halde, ödediğin para veya elindeki taşınmazla ilgili büyük sorunlar yaşayabilirsin. Tecrübelerime göre, sabırlı olmak ve şerhin kaldırılması için gerekli hukuki süreci takip etmek her zaman daha iyidir.