EEG hangi hastalıklar için çekilir?
EEG Hangi Durumlarda Gereklidir?
EEG (Elektroensefalografi), beynimizin elektriksel aktivitesini ölçen bir yöntem. Kısaca, beyin hücrelerinin birbirleriyle nasıl iletişim kurduğunu gösteren bir grafik diyebiliriz. Bu nedenle, beyin fonksiyonlarını etkileyen birçok durumda başvurulan bir tanı aracıdır.
Deneyimlerime göre, en sık karşılaştığım ve EEG'nin kritik önem taşıdığı durumlar şunlardır:
- Epilepsi ve Nöbet Bozuklukları
Epilepsi denince akla ilk gelen yöntemlerden biri şüphesiz EEG'dir. Beyindeki anormal elektriksel deşarjlar, nöbetlerin temelini oluşturur. EEG sayesinde bu anormal aktivitelerin hem varlığını hem de hangi bölgeden kaynaklandığını tespit edebiliriz. Hatta nöbet sırasında çekilmese bile, nöbetler arası dönemde bile beyindeki tipik EEG değişikliklerini görmek mümkündür. Örneğin, Janssen-Lennox sendromu gibi bazı epilepsi türlerinde, uyku sırasında ortaya çıkan ve özel EEG paternleri ile tanımlanan diken-yavaş dalga kompleksleri tanı koymada çok önemlidir. Bir hastanın nöbet geçirdiğini düşündüğünüzde, EEG'nin %70-80 oranında nöbetler arası dönemde bile anormal bulgu verebileceği çalışmalarla gösterilmiştir. Bu, epilepsi teşhisinde EEG'nin ne kadar değerli olduğunu ortaya koyuyor.
Pratik Tavsiye: Eğer nöbet geçirme şüphesi varsa, mümkünse nöbet anında veya hemen sonrasında EEG çekimi yapmak en doğrusudur. Ancak bu her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumda, doktorunuzun yönlendirmesiyle uzun süreli EEG kayıtları (örneğin 24 saatlik veya daha uzun süreli Holter EEG) gerekebilir. Uykusuz bir şekilde veya uyarıcı ilaçlarla EEG çekilmesi de bazen tanısal değeri artırabilir.
- Bilinç Kaybı ve Uyku Bozuklukları
Ani bilinç kayıpları, bayılmalar veya sürekli uyku hali gibi durumlarda beynin genel elektriksel aktivitesini değerlendirmek için EEG kullanılır. Örneğin, Absans nöbetleri gibi kısa süreli bilinç kesilmelerinde, EEG'de görülen tipik 3 Hz diken-yavaş dalga kompleksleri tanı koydurucudur. Ayrıca, uyku bozukluklarının (uyku apnesi, narkolepsi gibi) teşhisinde de EEG, uyku evrelerini ve bu evrelerdeki anormal aktiviteleri belirlemek için olmazsa olmazdır. Bir kişinin uyku sırasında ne kadar derin uyuduğunu, REM uykusuna ne zaman geçtiğini ve bu süreçlerde beyin dalgalarının normal olup olmadığını EEG ile net bir şekilde görebiliriz.
Pratik Tavsiye: Eğer bilinç kaybı veya uyku sorunu yaşıyorsanız, EEG çekimi öncesinde doktorunuzdan uyku düzeniniz hakkında bilgi vermesini isteyebilirsiniz. Uyku apnesi gibi durumlarda, uyku sırasında solunum takibi ile birlikte EEG yapılması (polisomnografi) en doğru sonuçları verir.
- Beyin İltihapları (Ensefalit) ve Hasarları
Beyin enfeksiyonları veya travma sonrası oluşan hasarlar, beyin hücrelerinin elektriksel aktivitesini bozabilir. EEG, bu tür durumlarda beyin fonksiyonlarındaki bozulmanın derecesini ve yaygınlığını anlamak için kullanılır. Örneğin, herpes simpleks ensefaliti gibi bazı beyin iltihaplarında, EEG'de görülen periyodik deşarjlar (belirli aralıklarla tekrarlayan anormal dalgalar) hastalığın ciddiyeti hakkında önemli ipuçları verir. Beyin hasarlarında, hasarlı bölgeden kaynaklanan yavaş dalgalar veya elektriksel aktivitede genel bir azalma gözlenebilir.
Pratik Tavsiye: Travma veya enfeksiyon sonrası bilinç durumunda değişiklikler veya nörolojik belirtiler fark ederseniz, vakit kaybetmeden bir nöroloğa başvurmanız önemlidir. EEG, doktorun hastalığın seyrini takip etmesine ve tedaviye yanıtı değerlendirmesine yardımcı olabilir.
- Bazı Psikiyatrik Durumlar ve Davranışsal Değişiklikler
Her ne kadar birincil tanı yöntemi olmasa da, bazı psikiyatrik bozukluklarda veya açıklanamayan davranışsal değişikliklerde EEG'ye başvurulabilir. Özellikle, zihinsel gelişim geriliği, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (ADHD) gibi durumlarda, bazı hastalarda EEG'de belirli paternlerde farklılıklar görülebilir. Örneğin, ADHD'li çocuklarda bazen theta dalgalarının fazlalığı gibi bulgular raporlanmıştır. Bu bulgular, tedavinin planlanmasında veya hastalığın takibinde ek bilgi sağlayabilir.
Pratik Tavsiye: Eğer böyle bir durum söz konusuysa, EEG sonuçlarının tek başına bir tanı koydurucu olmadığını unutmayın. Bu sonuçlar, nörolog veya psikiyatrist tarafından genel klinik değerlendirme ile birlikte yorumlanmalıdır.