Gök taşı nasıl belli olur?

Gök Taşını Nasıl Anlarız?

Merak edenler için gök taşlarını tanıma yolları var. Gökyüzünden düşen her taş gök taşı değil, bunu unutmamak lazım. Bir taşın gök taşı olup olmadığını anlamak için dikkat etmen gereken birkaç temel nokta bulunuyor. Deneyimlerime göre bu özellikler sana iyi bir başlangıç noktası sunar.

Manyetizma ve Ağırlık

Gök taşlarının en belirgin özelliklerinden biri manyetik olmalarıdır. Tabii ki bu durum, demir ağırlıklı gök taşları için geçerli. Yani bulduğun taşı bir mıknatısla denemek ilk akla gelen yöntemlerden. Eğer taş mıknatısı çekiyorsa, bu onun gök taşı olma ihtimalini artırır. Ancak her manyetik taş gök taşı değildir, bu yüzden bu tek başına yeterli bir kanıt değil.

Ayrıca gök taşları, dünyadaki benzer boyutlardaki kayaçlara göre daha ağırdır. Bunun sebebi, uzaydaki demir ve nikel gibi metallerin yoğunluğudur. Elinde tuttuğunda, sanki içinde kurşun varmış gibi bir his uyandırabilir. Örneğin, Dünya'daki bir taşın hacminin iki katı büyüklüğündeki bir gök taşı, yaklaşık iki katı daha ağır olabilir. Bu ağırlık hissi, taşı anlamak için önemli bir ipucu.

Yüzey Özellikleri ve Dış Kabuk

Yere düşerken atmosferde sürtünmeden dolayı gök taşlarının dışı kararır ve yanık bir iz bırakır. Bu duruma "regmaglypts" denir. Bu çizikler, adeta başparmağının taşı sıkmasıyla oluşan izler gibidir. Ancak bu izlerin oluşumu için taşın belirli bir hızda ve açıda düşmesi gerekir, bu yüzden her gök taşında bu belirgin izleri göremeyebilirsin.

Bazı gök taşlarının yüzeyinde ince bir siyah kabuk (fusion crust) oluşur. Bu kabuk, atmosferdeki sürtünmenin yarattığı ısıdan dolayı eriyip yeniden katılaşan materyaldir. Bu kabuk genellikle pürüzsüzdür ve taşın ana renginden farklılık gösterir. Eğer bulduğun taşın yüzeyi parlak ve siyah bir kabukla kaplıysa, bu da gök taşı olma ihtimalini yükseltir.

Kırılma Yüzeyleri ve İç Yapısı

Gök taşlarını kırıp içine baktığında, genellikle metalik parlaklık görürsün. Bu parlaklık, içindeki demir ve nikel alaşımından kaynaklanır. Eğer taşı kırıp pürüzsüz ve camsı bir yüzey yerine, metal parçacıklarının görüldüğü mat bir yüzeyle karşılaşırsan, bu gök taşı olabileceğine dair güçlü bir işarettir. Dünya'daki bazı kayaçlarda da parlak mineraller olabilir, ancak gök taşlarındaki metalik yoğunluk daha belirgindir.

Ayrıca gök taşlarının yapısında, küçük metal parçacıklarının bir araya gelmesiyle oluşan kondrüller adı verilen yuvarlak tanecikler bulunabilir. Bu kondrüller, gök taşlarının oluşumunun erken evrelerindeki materyalleri temsil eder ve bu tür bir yapıya sahip bir taş, yüksek olasılıkla bir kondrittir (gök taşı türlerinden biri).

Ne Yapmalısın?

Eğer bir taşı gök taşı olabileceğinden şüpheleniyorsan, ilk adım onu dikkatlice incelemektir. Yanında bir mıknatıs bulundurmak iyi bir fikirdir. Taşı pürüzsüz bir yüzeyde hafifçe sürtmek, eğer üzerinde koyu renkli bir kabuk varsa, bu kabuğun daha kolay dökülüp dökülmediğini anlamana yardımcı olabilir. Eğer bir taşı gerçekten gök taşı olarak tanımlamak istiyorsan, en doğru yol onu bir uzmana göstermektir.

Türkiye'de bu konuda danışabileceğin yerler üniversitelerin yer bilimleri bölümleri veya müzelerdir. Onlar, taşı inceleyerek gerçek bir gök taşı olup olmadığını kesin olarak söyleyebilirler.