Borsada mum ne demek?

Borsada Mum Grafikleri: Neler Anlatıyorlar?

Borsada işlem yaparken karşımıza çıkan o renkli çubuklar, yani mumlar, aslında bir hissenin veya enstrümanın belirli bir zaman dilimindeki fiyat hareketlerini özetleyen gizli bir dil konuşur. Bunları anlamak, piyasanın nabzını tutmak gibidir.

Mumların Temel Yapısı ve Anlamları

Her bir mum, dördü temel bilgi içerir: Açılış Fiyatı, Kapanış Fiyatı, En Yüksek Fiyat ve En Düşük Fiyat. Bu dört veri noktası, mumun gövdesi ve fitilleri (veya gölgeleri) aracılığıyla görselleştirilir.

• Gövde (Body): Mumun gerçek rengini taşıyan kısmıdır. Fiyatın açılış ve kapanış arasındaki hareketini gösterir.
• Fitil/Gölge (Wick/Shadow): Gövdenin üstünde ve altında uzanan ince çizgilerdir. Bu çizgiler, ilgili zaman dilimindeki en yüksek ve en düşük fiyatları temsil eder.

Renkler de önemlidir:

• Yeşil Mum (veya Beyaz): Kapanış fiyatının açılış fiyatından daha yüksek olduğunu gösterir. Bu, alıcıların (boğaların) o dönemde daha güçlü olduğunu ve fiyatı yukarı çektiğini işaret eder. Örneğin, bir hisse sabah 10 TL'den açılıp akşam 12 TL'den kapanıyorsa, yeşil bir mum görürsün.
• Kırmızı Mum (veya Siyah): Kapanış fiyatının açılış fiyatından daha düşük olduğunu gösterir. Bu, satıcıların (ayıların) daha baskın olduğunu ve fiyatı aşağı çektiğini belirtir. Sabah 15 TL'den açılan bir hisse, akşam 13 TL'den kapanırsa kırmızı bir mum oluşur.

Tek Mum Formasyonları: Hikayeyi Anlamak

Bazen tek bir mum bile bize çok şey anlatabilir. Deneyimlerime göre, bu tekli mumlar, piyasanın o anki duygu durumunu ve olası bir dönüşü veya devamı hakkında ipuçları verebilir.

• Doji: Açılış ve kapanış fiyatlarının birbirine çok yakın veya eşit olduğu mumlardır. Gövdeleri çok kısadır, fitilleri belirgin olabilir. Dojiler, piyasada bir kararsızlık olduğunu gösterir. Alıcı ve satıcıların eşit güçte olduğu bir denge durumu olabilir. Bu, trendin yönünün değişebileceğine dair bir uyarı işareti olabilir.
• Çekiç (Hammer): Gövdesi küçük, alt fitili (gölgesi) ise gövdesinin en az iki katı uzunluğunda olan, yeşil veya kırmızı olabilen bir mumdur. Genellikle düşüş trendlerinin sonunda görülür. Fiyatın düşmesine rağmen alıcıların devreye girip fiyatı yukarı çektiğini gösterir. Bir düşüş sonrası çekiç görmek, olası bir yükselişin habercisi olabilir.
• Yutan Boğa (Bullish Engulfing): Önce küçük kırmızı bir mum gelir, ardından onu tamamen yutan (yani açılış ve kapanış fiyatları ilk mumun tamamını kapsayan) daha büyük yeşil bir mum gelir. Bu, düşüş trendinin gücünün azaldığını ve alıcıların piyasayı ele geçirmeye başladığını gösteren güçlü bir yükseliş sinyalidir.
• Yutan Ayı (Bearish Engulfing): Tam tersi; önce küçük yeşil bir mum, ardından onu tamamen yutan daha büyük kırmızı bir mum gelir. Düşüşün başlayabileceğine dair güçlü bir işarettir.

Çoklu Mum Formasyonları: Daha Geniş Perspektif

Tek mumlar harika olsa da, birden fazla mumun bir araya gelerek oluşturduğu formasyonlar, piyasa hakkında daha kapsamlı bilgiler sunar. Bu formasyonlar, genellikle daha güvenilir sinyaller üretir.

• Sabah Yıldızı (Morning Star): Üç mumdan oluşan bir formasyondur. Düşüş trendinde, uzun bir kırmızı mumdan sonra küçük bir gövdeye sahip (doji benzeri veya küçük yeşil) bir mum gelir ve bu ikinci mumun kapanışı ilk mumun gövdesinin altına sarkabilir. Üçüncü mum ise uzun yeşil bir mumdur ve ilk mumun gövdesinin büyük bir kısmını kapatır. Bu, düşüş trendinin sona erdiğini ve yükselişin başladığını gösteren güçlü bir boğa formasyonudur.
• Akşam Yıldızı (Evening Star): Sabah yıldızının tam tersidir. Yükseliş trendinde, uzun yeşil bir mumdan sonra küçük bir gövdeye sahip bir mum gelir, ardından uzun bir kırmızı mum ilk mumun gövdesinin büyük bir kısmını kapatır. Bu da trend dönüşü sinyalidir, ancak bu kez düşüş yönlüdür.
• Üç Beyaz Asker (Three White Soldiers): Düşüş trendinden sonra art arda gelen üç uzun yeşil mumdur. Her mum bir önceki mumun gövdesinin içinde açılıp, bir önceki mumun kapanışının üzerinde kapanır. Bu, piyasaya giren alıcı gücünün arttığını ve güçlü bir yükselişin başlayabileceğini gösterir.

Mumları Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Pratik İpuçları

Mumları anlamak harika, ancak bunları tek başına bir karar mekanizması olarak kullanmak riskli olabilir. Deneyimlerime göre, birkaç önemli noktayı aklında tutmalısın:

• Zaman Dilimi: Hangi zaman dilimindeki mumlara baktığın çok önemli. Günlük grafikler, haftalık veya aylık grafiklere göre farklı hikayeler anlatabilir. Kısa vadeli işlemler için 5 dakikalık veya 15 dakikalık grafikler, uzun vadeli yatırımlar için ise günlük veya haftalık grafikler daha anlamlı olabilir.
• Destek ve Direnç Seviyeleri: Mum formasyonlarını, grafiklerdeki önemli destek ve direnç seviyeleriyle birlikte değerlendir. Örneğin, bir yükseliş formasyonu (çekiç gibi) bir destek seviyesinde oluşursa, daha güvenilir bir sinyal olabilir.
• Diğer Göstergelerle Kombinasyon: Mumları, hareketli ortalamalar, RSI veya MACD gibi diğer teknik analiz göstergeleriyle birlikte kullanmak, sinyallerin doğruluğunu artırabilir. Tek bir göstergeye bağlı kalmak yerine, birden fazla aracın teyit ettiği sinyaller daha sağlamdır.
• Hacim Analizi: Mumun oluştuğu zaman dilimindeki işlem hacmine bakmak da önemlidir. Yüksek hacimli bir mum, daha önemli bir hareketin işareti olabilir. Örneğin, bir yutan boğa formasyonu yüksek hacimle oluşursa, yükseliş potansiyeli daha fazladır.
• Psikoloji: Unutma ki mumlar, piyasadaki alıcı ve satıcıların psikolojisini yansıtır. Panik, açgözlülük, kararsızlık gibi duygular mumların şekillerinde kendini gösterir. Bunları okuyabilmek, piyasa duyarlılığını anlamana yardımcı olur.

Son olarak, her zaman bir stratejin olmalı ve bu stratejiyi disiplinle uygulamalısın. Mumları öğrenmek, bu stratejiyi destekleyen güçlü bir araçtır.