Asgari ücrette mesai nasıl hesaplanır?

Asgari Ücretle Mesai Nasıl Hesaplanır?

Asgari ücretle çalışırken mesai saatlerinin nasıl hesaplandığını merak ediyorsan, doğru yerdesin. Bu konu biraz kafa karıştırıcı olabiliyor ama aslında mantığı basit. Deneyimlerime göre, asıl önemli olan doğru rakamları ve kuralları bilmek.

Türkiye'deki çalışma düzeninde, bir çalışanın yasal olarak haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu süreyi aşan her saat, fazla mesai olarak kabul edilir ve kanunen daha yüksek bir ücretle ödenmesi gerekir.

1. Fazla Mesai Ücretinin Hesaplanması

Asgari ücretle çalışsan da, fazla mesai ücreti hesaplanırken temel mantık aynıdır. Mevcut asgari ücret üzerinden saatlik ücretin bulunur ve üzerine belirli bir ekleme yapılır.

• Öncelikle, brüt asgari ücreti (örneğin, 2024 yılı ilk yarısı için 17.002 TL) aylık çalışma saatine bölerek saatlik brüt ücretini bulursun.
• Aylık çalışma saati genellikle 45 saat x 4 hafta = 180 saat kabul edilir. Ancak bu, bazı aylarda değişebilir. Daha net hesaplamak için iş sözleşmende belirtilen veya genellikle kabul gören aylık çalışma saati üzerinden ilerlenir. Örneğin, 180 saat üzerinden hesaplarsak, saatlik brüt ücret yaklaşık olarak 17.002 TL / 180 saat = 94,46 TL olur.
• Kanuna göre, fazla mesai yapan bir çalışana, normal çalışma ücretinin %50'si kadar eklenerek ödeme yapılır. Yani, saatlik brüt ücretin 94,46 TL ise, fazla mesai yaptığın her saat için 94,46 TL + (94,46 TL x 0.50) = 141,69 TL brüt ücret alırsın.
• Unutma, bu hesaplamalar brüt ücret üzerinden yapılır. Net ücretini hesaplarken gelir vergisi ve diğer kesintiler de dikkate alınır, ancak fazla mesai ücretinin de aynı oranlarda kesintiye uğrayacağını bilmelisin.

1. Haftalık Çalışma Süresi ve Fazla Mesai Sınırı

Yasal olarak bir işçi haftada en fazla 45 saat çalışabilir. Bu süreyi aşan her saat, fazla mesai kapsamına girer. İşverenler, çalışanın fazla mesai yapmasını isterse, bunu sözleşme veya işyeri uygulamalarıyla açıkça belirtmelidir. Ayrıca, bir işçinin bir yılda yapabileceği toplam fazla mesai süresi de kanunen sınırlıdır.

Önemli bir nokta şu: Eğer bir hafta içinde toplam 45 saatten fazla çalıştıysan, bu saatlerin tamamı fazla mesai olarak değerlendirilir ve yukarıda bahsettiğimiz şekilde %50 ek ücretle ödenmelidir. Yani, eğer bir hafta 50 saat çalıştıysan, ilk 45 saat normal ücretinle, kalan 5 saat ise fazla mesai ücretiyle hesaplanır.

1. Karşılık Hesabı ve Diğer Bilgiler

Bazen işverenler, fazla çalışma karşılığında ek ücret yerine izin kullandırma yoluna gidebilir. Bu, işçinin yazılı onayına bağlıdır. Yani, 1 saat fazla çalıştığında sana 1.5 saat serbest zaman (izin) hakkı tanınabilir. Ancak, bu durumun yasal düzenlemelere uygun olması ve senin de bu duruma rıza göstermen gerekir.

Deneyimlerime göre, bu tür anlaşmaların her zaman yazılı olarak yapılması, ileride yaşanabilecek olası anlaşmazlıkların önüne geçecektir. Bordrolarını dikkatlice incelemeyi unutma. Fazla mesai ücretinin doğru hesaplanıp hesaplanmadığını kontrol etmek senin hakkındır.

Pratik İpuçları ve Öneriler

• İş Sözleşmeni Kontrol Et: Fazla mesai ile ilgili özel hükümler olup olmadığını öğren.
• Çalışma Saatlerini Kaydet: Kendi kendine çalışma saatlerini tutmak, olası hataları tespit etmene yardımcı olur.
• Bordrolarını Sakla: Maaş bordroların, alacağın ücretin en önemli kanıtıdır. Hepsini düzenli bir şekilde sakla.
• Haklarını Bil: Anlamadığın veya şüphelendiğin bir durum olduğunda işyeri İnsan Kaynakları departmanı veya bir sendika temsilcisi ile görüşmekten çekinme.
• Ücret Kesintilerini Gözden Geçir: Brüt fazla mesai ücretinden yapılan kesintilerin (SGK primi, gelir vergisi vb.) doğru oranlarda olup olmadığını kontrol et.