Kapora Nedir geri alınabilir mi?
Kapora Nedir ve Geri Alınabilir mi?
Bir ev, bir araba, bir dükkan… Hayatta önemli bir yatırım yaparken karşımıza çıkan o ilk adımdır kapora. Peki, nedir bu kapora tam olarak ve ne zaman geri alabiliriz, ne zaman kaybederiz? Gelin, bu konuya tecrübelerime dayanarak açıklık getirelim.
Kapora, Türk Borçlar Kanunu'nun
- maddesinde düzenlenen bir kavram. Temel olarak, bir sözleşmenin yapılacağına dair verilen bir güvencedir. Yani, sen bir mal veya hizmeti satın almak istediğinde, satıcıya "evet, bu iş olacak" demenin bir nevi peşin ödemesidir. Bu, sözleşme kurulmadan önce verilir ve genellikle satış bedelinin bir oranıdır. Örneğin, 1 milyon TL'lik bir ev için 50 bin TL kapora vermek oldukça yaygın bir durumdur. Bu rakamın ne kadar olacağı tamamen iki tarafın anlaşmasına bağlıdır, ancak genellikle toplam bedelin %5 ila %10'u arasında değişir.
Kapora Ne Zaman Geri Verilmez?
Kapora verdiğin en önemli an, satıştan caydığın zamandır. Eğer sen, yani alıcı taraf, anlaşmadan vazgeçersen, verdiğin kapora genellikle satıcının hakkı olur. Kanun buna "cayma tazminatı" der. Yani, satıcı bu parayı, senin sözleşme yapmaktan vazgeçmen nedeniyle uğradığı zararın bir kısmını veya tamamını karşılamak için elinde tutabilir. Diyelim ki bir araba için 10.000 TL kapora verdin ve sonra başka bir araba bulduğun için bu arabadan vazgeçtin. Bu durumda, o 10.000 TL'yi geri istemen genellikle mümkün olmaz.
Bunun yanı sıra, kapora verdiğin sözleşmede belirtilen bir şartı yerine getirmezsen de kapora hakkını kaybedebilirsin. Örneğin, ev satışında "30 gün içinde kredi onayını alacaksın" diye bir şart varsa ve sen bu sürede kredi alamadıysan veya almak için yeterli çabayı göstermediysen, kapora yanabilir. Bu noktada dikkat etmen gereken en önemli şey, sözleşmedeki şartları ve kendi yükümlülüklerini iyi anlamaktır.
Kapora Hangi Durumlarda Geri Alınır?
Kapora, sözleşmenin satıcı tarafı tarafından ihlal edilmesi durumunda geri alınabilir. Yani, eğer satıcı senden vazgeçtiğini söylerse veya belirlenen şartları yerine getirmezse, senin verdiğin kaporayı iki katı olarak geri isteme hakkın doğar. Borçlar Kanunu'nun
- maddesi burada "cebr-i icra" ve "ifa imkansızlığı" gibi durumları da kapsar.
Örneğin, bir işyeri kiralamak için 5.000 TL kapora verdin. Kira sözleşmesini yapacaktın ama ev sahibi aniden "kiraya vermekten vazgeçtim" dedi. Bu durumda, hem verdiğin 5.000 TL'yi geri alırsın hem de satıcının sana sözleşmeyi ihlal ettiği için fazladan 5.000 TL daha ödemesini talep edebilirsin. Bu, kanunun satıcıya verdiği cayma hakkının karşılığıdır.
Bir diğer önemli durum, sözleşmenin imkansız hale gelmesidir. Diyelim ki bir düğün salonu için tarihlerini belirleyip kapora verdin. Ancak salonun tadilata girmesi nedeniyle düğününü orada yapamayacağını sana bildirdiler. Bu durumda, salonun kusuru olmasa bile sözleşme imkansız hale geldiği için kaporan geri verilmelidir. Çünkü ortada bir kusur olmasa da, sözleşme edimi yerine getirilemiyor.
Kapora Sözleşmesi Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kapora konusunda yaşanabilecek sorunları en aza indirmek için atabileceğin birkaç önemli adım var:
- Yazılı Sözleşme Yap: Kapora verirken mutlaka yazılı bir sözleşme yap. Bu sözleşmede, kaporanın miktarı, ne karşılığında verildiği, tarafların yükümlülükleri ve cayma durumunda kaporanın akıbeti açıkça belirtilmeli.
- Belirsizlikten Kaçın: Sözleşmede "duruma göre" gibi muğlak ifadelerden kaçın. Her şey net ve anlaşılır olmalı.
- Ödeme Kanıtı Sakla: Kapora ödemesini banka havalesi veya EFT gibi kayıtlı bir yolla yap ve dekontunu mutlaka sakla. Nakit ödeme yapıyorsan, mutlaka karşı taraftan imzalı ve tarihli bir makbuz al.
- Satıcıyı Araştır: Özellikle yüksek meblağlarda kapora veriyorsan, satıcının veya şirketin güvenilirliğini araştırman iyi olur.
- Şartları Anla: Sözleşmede yazan tüm şartları tam olarak anladığından emin ol. Anlamadığın bir nokta varsa sormaktan çekinme.
Unutma, kapora bir güvencedir ama aynı zamanda bir taahhüttür. Bu nedenle, verirken ve alırken her zaman sözleşmenin koşullarına ve yasal düzenlemelere dikkat etmek en doğrusudur.