Ibra etmek ne demek?
İbra Etmek Nedir, Ne Anlama Gelir?
İbra etmek, en basit tabiriyle bir borçtan, bir yükümlülükten veya bir hukuki durumdan kurtarmak, aklamak demektir. Bir kişinin diğerinden olan bir alacağı veya bir sorumluluğu, ibra sözleşmesi ile ortadan kaldırılabilir. Bu durum, borçlu taraf için büyük bir rahatlama anlamına gelirken, alacaklı taraf için de belirli bir hakkından feragat etmesi demektir.
İbra Türleri ve Uygulama Alanları
İbra, farklı bağlamlarda karşımıza çıkabilir. En yaygın bilinenleri şunlardır:
- Borç İbrası: Bir borç ilişkisinde, borçlunun borcundan kurtarılmasıdır. Örneğin, bir arkadaşınızdan aldığınız 100 TL borcu, o arkadaşınızın size "sana olan bu 100 TL borcunu sildim" demesiyle ibra edilmiş olursunuz. Borç sona erer. Bu, sözlü olabileceği gibi yazılı bir anlaşmayla da gerçekleşebilir. Eğer büyük meblağlar söz konusuysa, yazılı ve noter onaylı bir sözleşme hukuki açıdan daha sağlam bir zemindir. Borçlar Kanunu'nun ilgili maddeleri bu tür işlemleri düzenler.
- Vekalet İbrası: Vekalet ilişkisinde, vekilin yapmış olduğu işlemlerden dolayı vekalet veren tarafından aklanmasıdır. Örneğin, bir avukata verdiğiniz bir işi tamamladıktan sonra avukatınızın yaptığı işlemlerden dolayı siz onu ibra edebilirsiniz. Bu, vekilin sorumluluktan kurtulması anlamına gelir. Genel Kurul toplantılarında alınan kararlarla şirket yönetim kurulu üyelerinin veya denetçilerin hesap dönemi itibarıyla yaptıkları işlemlerin onaylanması ve bu kişilerin aklanması da vekalet ibrası kapsamına girer. Bir anonim şirkette 2023 yılı faaliyetleri için yönetim kurulu üyelerinin ibra edilmesi, onların o yıla ait işlemlerinden sorumlu tutulmayacakları anlamına gelir.
- Kira Sözleşmesinde İbra: Kiracı, kiralananı kiralayana sözleşme sonunda teslim ederken, kiralayan tarafından yapılan kontroller sonucunda herhangi bir hasar veya borç olmadığına dair bir belge alabilir. Bu belge, kiracının kira sözleşmesinden doğan sorumluluklarından ibra edildiğini gösterir. Yani, kiralayana karşı artık bir yükümlülüğü kalmamıştır.
İbra Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
İbra sözleşmesi, karşılıklı anlaşmaya dayanan bir hukuki işlemdir. Bu sözleşmeyle alacaklı, alacağından tek taraflı olarak feragat eder. Deneyimlerime göre, bu tür sözleşmelerin geçerli olabilmesi için bazı şartlar aranır:
- Açık ve Net İrade Beyanı: İbra eden tarafın, alacağından açıkça feragat ettiğini beyan etmesi gerekir. Muğlak ifadeler veya üstü kapalı beyanlar yeterli olmayabilir. Örneğin, "hesabını gördüm" gibi bir ifade, doğrudan ibra anlamına gelmeyebilir. "Bütün borçlarından seni tamamen ibra ediyorum" gibi net bir ifade geçerlilik için daha uygundur.
- Belirli Bir Borç Üzerine Yapılmış Olması: İbra, belirli bir borç veya alacak hakkında yapılmalıdır. Genel bir ibra, yani hangi konudan ibra edildiği belli olmayan bir ibra geçerli kabul edilmeyebilir. Örneğin, "gelecekte bana yapacağın tüm masraflardan seni ibra ediyorum" gibi genel bir ibra, ileride doğabilecek tüm borçları kapsamayabilir.
- Şekil Şartı: Bazı durumlarda, özellikle gayrimenkul devri gibi işlemlerle bağlantılı veya kamu düzenini ilgilendiren konularda ibra sözleşmelerinin yazılı olması ve hatta resmi şekilde yapılması gerekebilir. Miras paylaşımında veya boşanma davalarında tarafların birbirini ibra etmesi gibi durumlarda, bu durumun mahkeme kararıyla veya noter sözleşmesiyle belgelendirilmesi önemlidir.
İbranın Hükmü ve Sonuçları
Bir kişi ibra edildiğinde, o konuyla ilgili artık hukuki olarak bir sorumluluğu kalmaz. Alacaklı, ibra ettiği alacak hakkını kaybetmiş olur. Örneğin, bir inşaat sözleşmesinde yükleniciye yapılan ödemeler sonrası, mal sahibi tarafından yüklenicinin o ana kadar yaptığı işler için ibra edilmesi, mal sahibinin o işlerle ilgili ileride yükleniciden bir talepte bulunamayacağı anlamına gelir. Bu, özellikle uzun süren sözleşmelerde veya karmaşık projelerde tarafların ilişkilerini netleştirmek açısından önemlidir. İbra edilen kişi, geçmişte yaptığı işlemlerden dolayı artık sorumlu tutulamaz.