Asma aşısı nasıl ve ne zaman yapılır?
Asma Aşısı: Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?
Asma aşıları, bağcılar için hem verim artırmanın hem de hastalık ve zararlılara karşı daha dirençli asmalar elde etmenin en etkili yollarından biri. Tecrübelerime göre, doğru zamanlama ve doğru teknikle yapıldığında aşıların tutma oranı %90'ların üzerine çıkabiliyor.
Aşı Zamanlaması: En Uygun Dönem Hangisi?
Asma aşısı için en uygun zaman, ilkbaharın başıdır. Bu dönemde hava sıcaklıkları genellikle 15-25°C arasına yükselmiş olur ve bitki özsuyu akışı başlamıştır. Bu, aşının tutması için kritik bir faktör.
Neden ilkbahar?
- Yüksek Özsuyu Akışı: İlkbaharda bitki aktif olarak besin ve su taşıdığı için aşı gözü veya kalemi, anaç gövde ile daha kolay birleşir.
- Hızlı İyileşme: İlkbaharın daha uzun ve daha sıcak günleri, aşının tutmasını ve yeni sürgünün sağlıklı bir şekilde büyümesini destekler.
- Hastalık Riski Düşük: Kış soğukları geçmiş, hastalık yapıcı mantarların ve bakterilerin aktifliği azalmıştır.
Özellikle Mart sonu ile Nisan ortası arası, birçok bölgede asma aşısı için ideal zamandır. Bazı sıcak bölgelerde bu dönem biraz daha erkene çekilebilir. Anaç gövdede kabuğun rahat soyulduğu dönem, aşının yapılabilirliğini gösteren önemli bir işarettir.
Aşı Türleri ve Uygulama Teknikleri
Asma aşılarında en sık kullanılan ve başarılı sonuçlar veren iki ana teknik vardır: Yama Aşı ve Çelik Aşı (Çatal Aşı veya Kama Aşı).
- Yama Aşı (Göz Aşı)
Bu teknik genellikle daha ince gövdeli anaca, tek bir göz aşılamak için kullanılır. Genellikle yaz aylarında da yapılabilir ancak ilkbahar aşıları daha çok tercih edilir.
Nasıl Yapılır?
- Aşı Gözü Hazırlığı: Hastalıksız ve sağlıklı bir anaçtan, bol besinli bir sürgünün ortasından, tercihen yaprak koltuğunun hemen altından, bir adet göz alınır. Gözün etrafındaki kabukla birlikte ince bir parça alınır.
- Anaç Üzerinde Yer Hazırlığı: Anaç gövdenin uygun bir yerinde, aşı gözünün boyutuna ve şekline uygun, ters "T" şeklinde veya dikdörtgen bir kesik yapılır. Kabuk kısmı dikkatlice kaldırılır.
- Gözün Yerleştirilmesi: Hazırlanan aşı gözü, anaç üzerindeki kesiğin içine tam olarak yerleştirilir. Kabuk kısımlarının birbirine tam temas etmesi önemlidir.
- Sarma İşlemi: Aşı yeri, hava almayacak şekilde aşı bandı veya parafilm ile sıkıca sarılır. Bu, nem kaybını önler ve birleşmeyi kolaylaştırır.
- Çelik Aşı (Çatal Aşı / Kama Aşı)
Bu yöntem, daha kalın anaçlara, bir veya daha fazla göz içeren çelik (sürgün parçası) aşılamak için idealdir. İlkbahar başında, hem anaç hem de kalemlik sürgünlerin canlı olduğu dönemde yapılır.
Nasıl Yapılır?
- Anaç Hazırlığı: Anaç gövde, temiz ve keskin bir aşı bıçağı ile yaklaşık 5-10 cm yükseklikten düzgünce kesilir. Eğer çatal aşı yapılacaksa, kesilen yüzeyin ortasına yaklaşık 2-3 cm derinliğinde bir çatal açılır. Kama aşı için ise, anaç gövde üzerinde ortası yarılmış bir kama oluşturulur.
- Kalemlik (Çelik) Hazırlığı: Aşılama yapılacak üzüm çeşidinden, canlı ve gözleri belirgin, tercihen en az 2-3 göz içeren bir çelik hazırlanır. Kalemliğin alt ucu, anaç gövdedeki kesiğe veya çatala uygun şekilde, her iki tarafı da sivrilen bir kama şeklinde kesilir.
- Aşı Yerleştirme: Hazırlanan kalemlik, anaç gövde üzerindeki çatal veya kamaya dikkatlice yerleştirilir. En önemli nokta, her iki tarafın kambiyum (kabuk ile odun arasındaki ince yeşil tabaka) tabakalarının birbirine temas etmesidir.
- Sarma İşlemi: Aşı yeri, hava almayacak ve nemi koruyacak şekilde aşı bandı, bant veya parafilm ile sıkıca sarılır.
- Macunlama: Bazı durumlarda, özellikle sıcak ve kuru havalarda, aşı yerinin üzerindeki bandın üzerine aşı macunu uygulamak, nem kaybını önlemeye yardımcı olabilir.
Pratik İpuçları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tecrübelerime göre, aşı başarısını doğrudan etkileyen bazı önemli noktalar var:
- Temizlik: Kullanacağın tüm aletlerin (aşı bıçağı, budama makası) steril olması çok önemli. %70'lik alkol veya çamaşır suyu çözeltisi ile sterilize edebilirsin. Bu, hastalık bulaşmasını önler.
- Sağlıklı Malzeme: Hem anaç hem de kalemlik (aşılanacak çelik) malzemesi hastalıksız, güçlü ve canlı olmalı. Geçen yılın sürgünleri genellikle daha uygundur.
- Doğru Zamanlama: Erken veya geç yapılan aşıların tutma oranı düşebilir. Hava koşullarını gözlemle ve toprağın ısınmaya başladığı, bitkinin uyanmaya başladığı dönemi yakala.
- Kambiyum Teması: Aşı yaparken en kritik nokta, anaç ve kalemliğin kabuk altındaki canlı kambiyum tabakalarının birbirine tam olarak temas etmesidir. Bu temas olmadan aşı tutmaz.
- Hava Almama: Aşı yerinin hava almaması, kurumasını önlemek ve kaynaşmayı sağlamak için sarma işlemini özenle yapmalısın.
- Nem Kontrolü: Aşı yerinin aşırı ıslanması veya kuruması risklidir. Aşı bandı doğru şekilde uygulandığında bu dengeyi sağlar.
- Sürgünleri İzleme: Aşıdan sonra anaç üzerindeki diğer gözlerin veya sürgünlerin hemen temizlenmesi, aşı gözünün veya sürgünün beslenmesini sağlar. Genellikle, anaç gövdeden çıkan ilk sürgünler aşı yerinin hemen altından temizlenir.
- Hava Koşulları: Aşıdan sonraki birkaç gün sürecek şiddetli yağmur veya don, aşı başarısını olumsuz etkileyebilir. Bu tür durumlarda aşı yerlerini korumak gerekebilir.
Unutma, her aşı denemesi bir öğrenme sürecidir. İlk denemelerinde mükemmel sonuç alamasan bile sabırlı ol, tekniklerini geliştir ve tecrübelerinden ders çıkar.