Vehhabilik nedir, nasıl ortaya çıkmıştır?

Vehhabilik, İslam dünyasında önemli bir tartışma konusu olan ve 18. yüzyılda Muhammed bin Abdülvehhab tarafından ortaya atılan bir İslamî hareket ve düşünce sistemidir. Temelde İslam'ı ilk dönem saflığına döndürmeyi amaçlayan bu hareket, günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Peki, Vehhabilik nedir ve nasıl ortaya çıkmıştır? İşte bu soruların cevapları...

Vehhabilik'in Kökenleri ve Doğuşu

Vehhabilik, 18. yüzyılda Necd bölgesinde (günümüz Suudi Arabistan'ı) Muhammed bin Abdülvehhab'ın öğretileriyle şekillenmiştir. Abdülvehhab, yaşadığı dönemde İslam dünyasında yaygınlaşan bid'at ve hurafeleri eleştirmiş, İslam'ın özüne dönülmesi gerektiğini savunmuştur. Onun düşünceleri, özellikle tevhid (Allah'ın birliği) ilkesine vurgu yaparak, İslam'ın temel kaynakları olan Kur'an ve Sünnet'e sıkı sıkıya bağlılığı öngörmektedir.

Muhammed bin Abdülvehhab'ın öğretileri, dönemin siyasi liderlerinden Muhammed bin Suud tarafından desteklenmiş ve bu ittifak, Suudi Arabistan'ın temellerini oluşturmuştur. Bu birliktelik sayesinde Vehhabilik, hem dini hem de siyasi bir güç haline gelerek geniş bir coğrafyaya yayılma imkanı bulmuştur.

Vehhabilik'in Temel İlkeleri

Vehhabilik, İslam'ın temel prensiplerine sıkı bir bağlılık gösterir. Özellikle şu noktalara dikkat çekerler:

• Tevhid: Allah'ın birliği ve eşsizliği, her türlü şirkten (Allah'a ortak koşmaktan) arınma.
• Sünnet: Hz. Muhammed'in (s.a.v.) yolunu takip etme, onun söz, fiil ve onaylarını (sünnetini) rehber edinme.
• Bid'at Reddi: İslam'da olmayan, sonradan ortaya çıkan uygulamaların (bid'atların) reddedilmesi.

Bu ilkeler doğrultusunda Vehhabiler, türbe ziyaretlerini, evliya kültünü ve İslam'ın ilk dönemlerinde olmayan bazı uygulamaları eleştirirler. Onlara göre, bu tür uygulamalar tevhid ilkesine aykırıdır ve İslam'ın özünden uzaklaşmaya neden olur.

Günümüzde Vehhabilik

Vehhabilik, günümüzde özellikle Suudi Arabistan'da resmi ideoloji olarak kabul görmektedir. Ancak, farklı yorumları ve uygulamalarıyla İslam dünyasının çeşitli bölgelerinde de etkili olmuştur. Bazı eleştirmenler, Vehhabiliğin katı ve hoşgörüsüz bir yaklaşım sergilediğini, farklı düşüncelere ve yorumlara kapalı olduğunu savunurlar. Diğerleri ise, Vehhabiliğin İslam'ın özünü koruma ve bid'atlarla mücadele etme çabalarını takdir etmektedir.

Sonuç olarak, Vehhabilik, İslam dünyasında önemli bir yere sahip olan, kökenleri 18. yüzyıla dayanan ve günümüzde de tartışılmaya devam eden bir düşünce akımıdır. Anlamak için tarihsel bağlamını, temel ilkelerini ve farklı yorumlarını dikkate almak önemlidir.