Kızartması yapılan şeyler nelerdir?

Kızartılan Lezzetler Dünyası

Kızartma, mutfaklarımızın vazgeçilmez bir pişirme tekniği. Hızlı, lezzetli ve birçok farklı malzemeye uygulanabilir olması onu popüler kılıyor. Peki, mutfakta neler kızartılır ve bu süreçte nelere dikkat etmek gerekir?

Ana Kızartma Kategorileri ve Örnekler

Kızartılan ürünleri genel olarak birkaç ana kategoriye ayırabiliriz:

• Sebzeler: Patates en klasik örnek. Bir ortalama boy patates, yaklaşık 150 gram civarında bir ağırlığa sahip ve yaklaşık 300-350 kalori civarında bir enerji sunar. Patatesin yanı sıra kabak, patlıcan, biber (özellikle sivri ve çarliston), mantar, havuç ve brokoli de kızartmaya oldukça uygun sebzelerdir. Özellikle mevsiminde taze çıkan sebzeler kızartıldığında lezzetleri bambaşka olur. Örneğin, taze taze çıkan kabakların hafifliği ve tatlılığı kızgın yağda harika bir doku kazanır.
• Et ve Tavuk Ürünleri: Tavuk kanadı, but veya göğüs, çıtır çıtır kızartıldığında harika olur. Bir tavuk göğsü yaklaşık 150-200 gramdır ve kızartıldığında lezzeti daha yoğunlaşır. Köfteler, schnitzel (ince dilimlenmiş et veya tavuk), balık filetoları (levrek, çipura, uskumru gibi) da sıkça kızartılanlar arasındadır. Özellikle balıkların dışının çıtır, içinin sulu kalması için doğru sıcaklıkta ve sürede kızartmak önemlidir.
• Hamur İşleri ve Hamur Bazlı Ürünler: Hamur kızartması, lokma tatlısı, çember, donut gibi tatlılar veya börekler de kızartılır. Bu ürünlerde hamurun kabarması ve içini çekmesi için hamurun doğru kıvamda olması ve kızgın yağın sıcaklığının sabit kalması kritik öneme sahiptir. Örneğin, bir porsiyon ev yapımı donut, hamurun türüne ve eklenen malzemelere göre 400-500 kaloriye ulaşabilir.
• Diğer Ürünler: Karides, kalamar gibi deniz ürünleri, peynir (örneğin pane harcına bulanmış hellim veya kaşar) ve hatta bazı meyveler (elma dilimleri gibi) da kızartılabilir. Karidesin kızartılması, hızlı pişmesi ve çıtır dış yüzeyiyle bilinen bir yöntemdir.

Kızartma Sıcaklığı ve Süresi: Kritik Dengeler

Deneyimlerime göre kızartmanın kalitesini belirleyen en önemli faktörler yağın sıcaklığı ve malzemenin kızartılma süresidir. Genellikle ideal kızartma sıcaklığı 170-190°C arasındadır.

• Çok Düşük Sıcaklık: Malzemenin yağ çekmesine ve ağır bir tat oluşmasına neden olur. Dışı kızarmaz, içi pişmez.
• Çok Yüksek Sıcaklık: Dışının hızla yanmasına, içinin ise çiğ kalmasına yol açar.

Doğru sıcaklığı anlamak için bir mutfak termometresi kullanmak en garantili yoldur. Eğer termometreniz yoksa, kızartma tenceresine bir tahta kaşık sapı daldırarak etrafında oluşan küçük baloncukları gözlemleyebilirsiniz. Bu, yağın hazır olduğunu gösterir.

Malzemenin cinsine ve kalınlığına göre süreler değişir. Örneğin, ince bir patates dilimi 2-3 dakikada kızarırken, bir tavuk kanadının tam pişmesi 7-10 dakika sürebilir. Önemli olan, malzemeyi tencereye aşırı doldurmamak. Bu, yağın sıcaklığının düşmesine ve ürünlerin eşit şekilde kızarmamasına neden olur. Tencerenizin yarısını geçmeyecek şekilde porsiyonlar halinde kızartma yapmak, daha iyi sonuçlar almanızı sağlar.

Yağ Seçimi ve Sağlık Önerileri

Kızartmada kullanılan yağın türü ve miktarı da önemlidir.

• Yüksek Duman Noktasına Sahip Yağlar: Ayçiçek yağı, kanola yağı, yer fıstığı yağı ve mısırözü yağı gibi yağlar, yüksek sıcaklıklara dayanıklı oldukları için kızartma için daha uygundur. Zeytinyağı, düşük duman noktası nedeniyle kızartma için ideal değildir, yanabilir ve acı bir tat bırakabilir.
• Yağ Miktarı: Kızartma derin yağda yapıldığında, malzemenin yağa tamamen batması gerekir. Ancak, daha az yağla da kızartma yapılabilir (örneğin az yağlı tavada veya airfryer'da). Bu yöntemler, kullanılan yağ miktarını azaltarak daha sağlıklı alternatifler sunar. Bir porsiyon (yaklaşık 100 gram) patates kızartması, derin yağda yapıldığında yaklaşık 300-350 kalori iken, airfryer'da 150-200 kaloriye inebilir.
• Yağ Kullanımı: Kızartma yaparken aynı yağı defalarca kullanmaktan kaçının. Kullanılmış yağlar, ısıya daha az dayanıklı hale gelir ve kızartılan ürünlere kötü bir tat verebilir. Mümkünse tek kullanımlık yağları tercih edin veya yağı süzerek ve kapalı bir kapta saklayarak birkaç kez kullanın, ancak rengi ve kokusu değişirse hemen atın.

Deneyimlerime göre, kızartma sonrası malzemeleri kağıt havlu üzerine alarak fazla yağını süzdürmek, ürünlerin daha çıtır kalmasını sağlar ve daha az yağlı olmalarına yardımcı olur.