Genel af, özel af: Kim çıkarır?

Türkiye hukuk sisteminde af kavramı, suç işlemiş kişilerin cezalarının tamamen veya kısmen ortadan kaldırılması anlamına gelir. Ancak af konusu, karmaşık yasal süreçleri ve farklı türleri içerdiğinden, sıkça merak uyandıran bir konudur. Özellikle genel af ve özel af arasındaki farklar, bu kavramların kim tarafından çıkarılabileceği sıklıkla sorulan sorular arasında yer alır.

Genel Af Nedir ve Kim Çıkarır?

Genel af, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan bir kanunla ilan edilir. Genel af, belirli bir suç türünü veya suçları işleyen tüm kişilerin cezalarını ortadan kaldırır. Bu af türü, devletin cezalandırma yetkisinden vazgeçmesi anlamına gelir ve genellikle toplumsal uzlaşma veya siyasi nedenlerle gündeme gelir. Genel af çıkarılması için TBMM’de nitelikli çoğunluk (üye tam sayısının beşte üçü) aranır, yani en az 360 milletvekilinin oyu gereklidir.

Genel af ilan edildiğinde, af kapsamına giren suçları işlemiş olanlar hakkında açılmış davalar düşer, mahkumiyet kararları ortadan kalkar ve cezalar infaz edilmez. Ancak, genel af, suçun işlenmemiş sayılması anlamına gelmez; sadece ceza ortadan kalkar. Örneğin, bir kişi genel af ile serbest kaldıktan sonra aynı suçu tekrar işlerse, önceki suçundan dolayı ceza almamış olması, yeni suçunda cezasının artmasına engel teşkil etmez.

Özel Af Nedir ve Kim Çıkarır?

Özel af ise, belirli bir kişiye veya kişilere yönelik olarak verilen bir af türüdür. Anayasa’nın 16. maddesi uyarınca, özel af yetkisi Cumhurbaşkanı'na aittir. Cumhurbaşkanı, sürekli hastalık, sakatlık veya kocama nedeniyle hükümlülerin cezalarını hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir. Ancak, Cumhurbaşkanı'nın bu yetkiyi kullanabilmesi için Adalet Bakanı'nın teklifi gereklidir.

Özel af, genel af gibi geniş kapsamlı değildir ve sadece belirli kişilerin durumlarına göre değerlendirilir. Örneğin, ağır bir hastalığı olan veya yaşlılığı nedeniyle hayatını idame ettirmekte zorlanan bir hükümlü için özel af gündeme gelebilir. Özel af, hükümlünün cezasının infaz şeklini değiştirebilir, cezasını azaltabilir veya tamamen kaldırabilir.

Özetle, genel af TBMM tarafından çıkarılan bir kanunla belirli suçları işleyen herkesi kapsarken, özel af Cumhurbaşkanı tarafından belirli kişilerin durumlarına göre verilen bir af türüdür.