Karine nedir, kaça ayrılır?

Hukuk dünyasında sıklıkla karşılaşılan bir terim olan karine, aslında günlük hayatımızda da farkında olmadan kullandığımız bir kavramdır. Bir olayın varlığına dair elimizde doğrudan bir kanıt olmasa bile, mevcut durum ve koşullar çerçevesinde o olayın gerçekleştiği yönünde bir çıkarımda bulunmamızı sağlar. Peki, tam olarak karine nedir ve kaça ayrılır? Bu yazımızda bu sorulara yanıt arayacağız.

Karine Nedir?

En basit tanımıyla karine, bir olgudan başka bir olgu hakkında sonuç çıkarma işlemidir. Hukuki anlamda ise, kanun veya hakim tarafından, bilinen bir olaydan bilinmeyen bir olayın varlığı hakkında yapılan varsayımdır. Bu varsayım, ispat yükünü tersine çevirir. Yani, karine ile lehine sonuç çıkarılan tarafın, o durumu ispat etmesine gerek kalmaz; aksini iddia eden tarafın bu karinenin aksini ispat etmesi gerekir.

Örneğin, bir kişi uzun süredir kayıp ve hakkında ölümüne dair hiçbir haber alınamıyorsa, bu kişinin ölmüş olduğuna dair bir karine oluşturulabilir. Bu durumda, bu kişinin yaşadığını iddia eden taraf, bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.

Karine Çeşitleri Nelerdir?

Karineler, kaynağına ve ispatlanabilirlik durumuna göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. En yaygın sınıflandırma, kanuni karineler ve fiili karineler şeklindedir.

• Kanuni Karine: Bu karine türü, doğrudan kanun tarafından düzenlenmiştir. Kanun, belirli bir durumun varlığından, başka bir durumun varlığını kesin veya aksi ispatlanabilir şekilde kabul eder. Örneğin, Medeni Kanun'da yer alan "Evlilik devam ederken doğan çocuk, kocanın soyadını taşır" hükmü, bir kanuni karinedir.
• Fiili Karine: Fiili karineler ise, hakim tarafından somut olayın özelliklerine göre oluşturulan varsayımlardır. Hakim, mevcut deliller ve yaşam deneyimi çerçevesinde, bir olaydan başka bir olayın gerçekleştiği yönünde bir sonuca ulaşır. Örneğin, bir kişinin bir suç mahallinde bulunması, o suçla bir ilgisi olduğuna dair bir fiili karine oluşturabilir. Ancak bu karine, somut delillerle çürütülebilir.

Karine çeşitleri arasında kesin karineler ve adi karineler de bulunur. Kesin karineler, aksinin ispatı mümkün olmayan karinelerdir. Adi karineler ise, aksinin ispatı mümkün olan karinelerdir.

Özetle, karine, hukuk sistemimizde önemli bir role sahip olan, olaylar arasındaki bağlantıyı kurarak adaletin sağlanmasına yardımcı olan bir araçtır. Kanuni ve fiili karineler olmak üzere farklı türleri bulunur ve her biri, farklı hukuki sonuçlar doğurabilir.