Sınıf içi disiplin nasıl sağlanır?
Sınıf İçi Disiplin Sağlama: Deneyimlerden Pratik Öneriler
Sınıf içi disiplin, eğitim-öğretim sürecinin en kritik unsurlarından biri. Bir sınıfta düzen ve huzur olmadığı sürece, ne kadar iyi bir öğretmen olursan ol, öğrenme ortamı sağlıklı bir şekilde işlemez. Deneyimlerime göre, disiplin dediğimiz şey, cezalandırmaktan çok, doğru beklentiler belirlemek ve bu beklentileri tutarlı bir şekilde uygulamakla sağlanır.
- Beklentileri Net Belirleme ve Tanıtma
Sınıfa ilk girdiğin andan itibaren, öğrencilerin senden ne beklemesi gerektiğini bilmeleri şart. Bu sadece "dersi dinleyin" demekle olmaz. Daha somut ve uygulanabilir kurallar belirlemelisin.
* Kuralları Birlikte Oluşturun: İlk haftalarda, sınıfın genel işleyişi hakkında kısa bir sohbet yapıp, öğrencilerin de fikrini alarak bir kaç temel kural belirleyebilirsin. Örneğin, bir öğrenci söz almak istediğinde ne yapmalı? Derse geç kalan öğrenci ne yapmalı? Bu kuralları tahtaya yazıp, herkesin görebileceği bir yere asmak çok etkili. Bir araştırmaya göre, kurallara dahil edilen öğrencilerin, bu kurallara uyma olasılığı %30 daha fazla.
* Kuralları Görselleştirin: Özellikle ilk ve ortaokul düzeyinde, kuralları basit çizimlerle veya sembollerle destekleyebilirsin. Bu, kuralların akılda kalıcılığını artırır.
* Kuralların Nedenini Açıklayın: Kuralların sadece birer emir olmadığını, sınıfın daha iyi bir öğrenme ortamına sahip olması için var olduğunu anlatmak, öğrencilerin bu kuralları benimsemesini kolaylaştırır. "Sessiz olmak, herkesin birbirini duymasını ve anlamasını sağlar" gibi açıklamalar işe yarar.
- Tutarlılık ve Adalet
Disiplin sağlama konusunda en önemli nokta, belirlediğin kuralları herkes için eşit ve tutarlı bir şekilde uygulamak. Bir gün bir kuralı görmezden gelip, ertesi gün aynı davranış için ceza vermek, öğrencilerde belirsizlik ve güvensizlik yaratır.
* Herkes İçin Aynı Uygulama: Bir öğrenciye uyguladığın bir yaptırımı, aynı kuralı ihlal eden başka bir öğrenciye de uygulamalısın. Arada ayrımcılık yaptığını düşünen öğrenciler, otoriteye karşı direnç gösterebilir.
* Ödül-Ceza Dengesi: Sadece olumsuz davranışları cezalandırmak yerine, olumlu davranışları da takdir etmeyi unutma. Küçük övgüler, gülümsemeler, hatta bazen küçük bir "teşekkür ederim" bile motivasyonu artırır. Örneğin, bir öğrenci sürekli dersi dikkatle dinliyorsa, "Bugün derse katılımın gerçekten çok iyiydi, teşekkürler" demek, onu daha da teşvik edecektir.
* Önceden Belirlenmiş Yaptırımlar: Belirli davranışlar için önceden belirlenmiş, kademeli yaptırımlar olması, senin de daha rahat hareket etmeni sağlar. Örneğin, ilki uyarı, ikincisi kısa bir teneffüs cezası, üçüncüsü ise veliyle görüşme gibi. Bu, "o an ne düşündüğümden değil, kural böyle söylüyor" mesajını verir.
- Pozitif Öğrenme Ortamı Yaratma
Disiplin, sadece kuralları uygulamak değil, aynı zamanda sınıfın genel atmosferini olumlu tutmaktır. Öğrencilerin kendilerini güvende hissettikleri, değerli olduklarını bildikleri bir ortamda, sorunlu davranışlar azalır.
* Öğrenciye Değer Verdiğini Hissettirme: Öğrencilerin isimlerini bilmek, onların ilgi alanlarını öğrenmeye çalışmak, derslere katılımını teşvik etmek, onları dinlemek ve fikirlerine saygı duymak gibi küçük detaylar, aranızdaki bağı güçlendirir. Bu, bir öğrencinin "öğretmenim beni görüyor ve önemsiyor" demesini sağlar.
* Etkileşimli Dersler: Sadece anlatıma dayalı dersler yerine, rol yapma, grup çalışmaları, proje tabanlı öğrenme gibi öğrencilerin aktif katılımını sağlayan yöntemler, sıkılmalarını ve dolayısıyla disiplin sorunlarını azaltır. Bir araştırmada, aktif öğrenme yöntemlerinin kullanıldığı sınıflarda, disiplin sorunlarının %20 daha az olduğu belirtiliyor.
* Olumlu İletişim: Sorunlu bir davranışla karşılaştığında, doğrudan öğrenciye odaklanmak yerine, davranışın kendisine odaklan. "Sen yaramazlık yapıyorsun" yerine, "Derste konuşmak, başkalarının dikkatini dağıtıyor" gibi bir dil kullanmak, öğrencinin savunmaya geçmesini engeller.
- Sorunlu Davranışlara Müdahale
Beklenmedik veya ısrarcı disiplin sorunları çıktığında, sakin kalmak ve stratejik davranmak önemlidir.
* Anında Müdahale: Bir disiplin sorunu gördüğünüzde, mümkünse hemen müdahale et. Geciktirmek, sorunun büyümesine veya diğer öğrencilere yayılmasına neden olabilir.
* Özel Alan Kullanımı: Mümkünse, sorunlu davranış sergileyen öğrenciyle birebir ve özel bir şekilde konuş. Sınıfın önünde onu rencide etmek, sorunu çözmek yerine daha da karmaşık hale getirebilir.
* Geri Bildirim ve Çözüm Odaklılık: Müdahale ettiğinde, sadece neyin yanlış olduğunu belirtmekle kalma, aynı zamanda doğru davranışın ne olduğunu da açıkla ve öğrenciyle birlikte bir çözüm bulmaya çalış. "Bu davranışı neden yaptığını konuşalım ve bunu tekrar yaşamamak için ne yapabiliriz?" gibi bir yaklaşım, öğrencinin sorumluluk almasını sağlar.
Bu yaklaşımları tutarlı bir şekilde uyguladığında, sınıfının daha düzenli ve öğrenmeye daha açık bir yer haline geldiğini göreceksin. Unutma, disiplin bir süreçtir ve sabır gerektirir.