HDD RAW ne demek?
HDD RAW: Diskiniz "Ben Buradayım Ama Beni Anlamıyorsunuz" Dediğinde
Hard diskin (HDD) sağlığı konusunda bazen kafa karıştırıcı durumlarla karşılaşabiliriz. Bunlardan biri de diskinizin "RAW" olarak görünmesi. Peki, bu ne anlama geliyor, neden başımıza gelir ve en önemlisi ne yapabiliriz?
Basitçe söylemek gerekirse, bir disk RAW olduğunda, dosya sistemi tanınmıyor demektir. Normalde diskler belirli bir dosya sistemiyle (FAT32, NTFS, exFAT gibi) biçimlendirilir. Bu dosya sistemi, işletim sisteminin (Windows, macOS, Linux) diskinizdeki dosyaları nasıl organize edeceğini ve okuyacağını belirleyen bir haritadır.
Disk RAW olduğunda, bu harita kaybolmuş veya bozulmuş gibidir. İşletim sisteminiz diskin içine bakabilir ama neyin nerede olduğunu, hangi dosyanın hangi parçalardan oluştuğunu anlayamaz. Bu yüzden size "Bu sürücüde disk var, ancak biçimlendirilmemiş" veya "Bilinmeyen dosya sistemi" gibi uyarılar verir. Disk boşalmış gibi görünür ama aslında içindeki veriler hala oradadır, sadece erişilemez durumdadır.
RAW'a Düşmenin En Yaygın Nedenleri
Deneyimlerime göre, bir diskin RAW durumuna düşmesinin birkaç temel sebebi var:
- Ani Elektrik Kesintileri veya Yetersiz Güç: Özellikle veri yazma veya okuma işlemi sırasında yaşanan bir güç kesintisi, dosya sisteminde tutarsızlıklara yol açabilir. Bu, bir binanın inşaatı sırasında duvarların yarım kalması gibi bir durumdur; neyin nereye bağlı olduğu anlaşılamaz.
- Ani Çıkarma (Eject Etmeme): Bir USB bellek veya harici diski kullanımdan kaldırmadan kablosunu çektiğinizde, diskin içinde hala işlenen veriler olabilir. Bu, bir kitabın sayfalarını karıştırırken aniden kapağını kapatmaya benzer; bazı bilgiler yarım kalır.
- Virüs veya Kötü Amaçlı Yazılımlar: Bazı zararlı yazılımlar, dosya sistemini bozarak veya doğrudan diski RAW durumuna getirerek veri kaybına neden olabilir. Bu, bir evin elektrik tesisatının sabotajı gibidir.
- Bozuk Sektörler (Bad Sectors): Disk yüzeyindeki fiziksel hasarlar veya zamanla oluşan bozulmalar, dosya sisteminin bulunduğu kritik sektörleri etkileyebilir. 1 TB'lık bir diskte sadece birkaç santimetrekarelik bir alanın bozulması bile tüm dosyalarınızı okunamaz hale getirebilir.
- Dosya Sistemi Hataları veya Bozulmalar: Zamanla dosya sistemi de çeşitli hatalar biriktirebilir. Bu, bilgisayarınızın kayıt defteri gibi kritik dosyaların bozulmasıyla benzer bir etki yaratır.
Ne Yapmalı? Veri Kurtarma ve Çözüm Yolları
Disk RAW olduğunda ilk panik anı yaşanır ama hemen paniğe kapılmaya gerek yok. En önemli şey, diske daha fazla müdahale etmeden doğru adımları atmaktır.
- Durumu Değerlendirin ve Panik Yapmayın
Öncelikle, diskinizde gerçekten ne kadar önemli veri olduğunu belirleyin. Eğer veriler çok kritik değilse ve diski tekrar kullanmak istiyorsanız, yeniden biçimlendirme en hızlı çözüm olabilir. Ancak, içindeki verileri kurtarmak istiyorsanız, dikkatli olmalısınız.
- Veri Kurtarma Yazılımlarını Deneyin
Deneyimlerime göre, RAW disklere erişmenin en yaygın yolu özel veri kurtarma yazılımlarını kullanmaktır. Bu yazılımlar, diskinizin ham (RAW) halini tarayarak kaybolmuş dosya yapısını yeniden oluşturmaya çalışır.
- Örnek Yazılımlar: EaseUS Data Recovery Wizard, Recuva, DiskGenius, MiniTool Power Data Recovery gibi birçok yazılım bulunmaktadır. Bazıları ücretsiz temel sürümler sunarken, gelişmiş özellikler için ücretli sürümleri tercih etmeniz gerekebilir.
- Nasıl Çalışır? Bu yazılımlar, diskinizdeki ham veri bloklarını okur ve bilinen dosya imzalarına (belirli dosya türlerinin kendine özgü yapısı) bakarak dosyaları yeniden birleştirmeye çalışır. Örneğin, bir JPEG dosyasının başlangıcını ve sonunu tanıyabilir.
- Önemli Not: Kurtardığınız verileri her zaman farklı bir diske kaydedin. Kendi RAW diskinize kaydetmek, kurtarma işlemini başarısız kılabilir veya mevcut verileri daha da bozabilir.
- Disk Yönetimi ve Komut İstemi (CMD) ile Müdahale
Bazı durumlarda, Windows'un kendi araçlarıyla basit düzeltmeler yapmak mümkün olabilir:
- CHKDSK (Check Disk): Eğer diskiniz RAW görünse de hala bir sürücü harfi alabiliyorsa (örneğin D: sürücüsü gibi), Komut İstemi'ni (CMD) yönetici olarak çalıştırıp şu komutu deneyebilirsiniz:
chkdsk /f /r [sürücü harfi]:. Örneğin,chkdsk /f /r D:. Bu komut, diskteki hataları bulmaya ve düzeltmeye çalışır. Ancak RAW durumunda bu komutun işe yarama olasılığı düşüktür. - Disk Yönetimi: Disk Yönetimi'nde (diskmgmt.msc) diskinizin "RAW" olarak göründüğünü görebilirsiniz. Buradan "Biçimlendir" seçeneğine tıklayarak diski yeniden biçimlendirebilirsiniz. Ancak unutmayın, bu işlem tüm mevcut verileri silecektir. Bu yüzden veri kurtarma denemelerinden sonra son çare olarak düşünülmelidir.
- Profesyonel Yardım Alma
Eğer yukarıdaki yöntemler işe yaramazsa veya diskinizdeki veriler gerçekten çok değerliyse, profesyonel veri kurtarma laboratuvarlarından yardım almayı düşünebilirsiniz. Bu hizmetler genellikle daha pahalıdır ancak özel ekipman ve uzmanlıkla daha karmaşık durumları çözebilirler. Örneğin, çok eski veya fiziksel olarak hasar görmüş diskler için bu en iyi seçenek olabilir.
Önleyici Tedbirler: Gelecekte Yaşanmaması İçin
Bundan sonra diskiniz RAW durumuna düşmesin diye birkaç basit ama etkili önlem alabilirsiniz:
- Düzenli Yedekleme: En önemli veri koruma yönteminiz düzenli yedekleme olmalı. Önemli dosyalarınızı bulut depolama (Google Drive, Dropbox, OneDrive vb.) veya harici bir disk üzerine düzenli olarak kopyalayın. "Yedekleme aldım, ne olur ne olmaz" düşüncesi sizi büyük dertlerden kurtarır.
- Güvenli Kaldırma: Harici disklerinizi veya USB belleklerinizi her zaman "Donanımı Güvenle Kaldır" seçeneği ile çıkarın. Bu, diskin içindeki işlemlerin tamamlandığından emin olmanızı sağlar.
- Güç Koruması: Özellikle masaüstü bilgisayarınız için bir UPS (Kesintisiz Güç Kaynağı) kullanmak, ani elektrik kesintilerinde veri kaybı riskini önemli ölçüde azaltır.
- Düzenli Disk Kontrolleri: Windows'ta "Diskinizi Kontrol Et" aracını kullanarak veya CHKDSK komutuyla diskinizin sağlığını periyodik olarak kontrol edebilirsiniz. Bu, sorunlar büyümeden önlem almanızı sağlar.
Umarım bu bilgiler diskinizin RAW durumuyla karşılaştığınızda size yol gösterir ve verilerinizi kurtarmanıza yardımcı olur.