Dikey analiz tekniğinin amacı nedir?

Finansal tabloları anlamak ve şirketinizin performansını değerlendirmek söz konusu olduğunda, birçok farklı analiz tekniği mevcuttur. Bunlardan biri de dikey analiz tekniğidir. Peki, dikey analiz nedir ve neden bu kadar önemlidir?

Dikey Analiz Nedir?

Dikey analiz, bir finansal tablodaki kalemlerin, aynı dönem içindeki bir ana kaleme oranını inceleyerek yapılan bir analiz yöntemidir. Başka bir deyişle, her bir kalemin, ilgili tablonun bütünündeki yüzdesel payını hesaplarız. Örneğin, bir gelir tablosunda, her bir gider kaleminin toplam gelire oranını hesaplayarak, giderlerin gelir içindeki payını görebiliriz. Benzer şekilde, bir bilançoda, her bir varlık ve yükümlülük kaleminin toplam varlıklara oranını hesaplayabiliriz.

Bu teknik, finansal tabloları standartlaştırarak karşılaştırmayı kolaylaştırır. Özellikle farklı büyüklükteki şirketleri veya aynı şirketin farklı dönemlerdeki performansını kıyaslarken oldukça faydalıdır. Yüzdesel ifadeler sayesinde, mutlak değerlerin yanıltıcı etkisinden kurtulur ve daha anlamlı sonuçlar elde ederiz.

Dikey Analizin Amacı ve Faydaları

Dikey analizin temel amacı, bir şirketin finansal yapısı ve performansındaki oranları belirleyerek, zaman içindeki değişimleri ve trendleri tespit etmektir. Bu analiz sayesinde:

• Finansal yapıdaki değişiklikler anlaşılır: Bir şirketin varlık, yükümlülük ve öz kaynak yapısındaki değişimleri kolayca görebiliriz. Örneğin, borçlanma oranının artıp artmadığını veya öz kaynakların payının azalıp azalmadığını tespit edebiliriz.
• Performans trendleri belirlenir: Gelir tablosundaki kalemlerin gelir içindeki payının zaman içindeki değişimini izleyerek, şirketin karlılığını ve verimliliğini değerlendirebiliriz. Örneğin, pazarlama giderlerinin gelire oranının artması, şirketin pazarlama faaliyetlerine daha fazla yatırım yaptığını gösterebilir.
• Sektör ortalamalarıyla karşılaştırma imkanı doğar: Farklı şirketlerin finansal tablolarını standartlaştırarak, sektör ortalamalarıyla karşılaştırma yapabilir ve şirketin sektördeki konumunu değerlendirebiliriz.
• Risk alanları tespit edilir: Yüksek borçluluk oranı veya düşük karlılık gibi riskli alanları tespit ederek, gerekli önlemlerin alınmasına yardımcı olur.

Dikey Analiz Nasıl Yapılır?

Dikey analiz oldukça basit bir hesaplama yöntemine dayanır. İhtiyacınız olan tek şey, analizini yapmak istediğiniz finansal tablo ve bir hesap makinesidir. İzlemeniz gereken adımlar şunlardır:

1. Analiz edilecek finansal tabloyu (gelir tablosu, bilanço vb.) belirleyin.
2. Tablodaki her bir kalemi, ilgili ana kaleme bölün. Örneğin, gelir tablosunda her bir gider kalemini toplam gelire bölün. Bilançoda ise her bir varlık ve yükümlülük kalemini toplam varlıklara bölün.
3. Elde ettiğiniz sonucu 100 ile çarparak yüzdesel ifadeye çevirin.
4. Elde ettiğiniz yüzdeleri karşılaştırarak ve yorumlayarak, finansal yapı ve performanstaki değişimleri analiz edin.

Dikey analiz, şirketinizin finansal sağlığını değerlendirmek ve stratejik kararlar almak için güçlü bir araçtır. Bu tekniği kullanarak, finansal tablolarınızı daha iyi anlayabilir, riskleri ve fırsatları daha net görebilir ve daha bilinçli kararlar verebilirsiniz.