Başta sersemlik hissi neden olur?

Başta Sersemlik Hissi: Neden Olur, Ne Yapmalı?

Sabah uyandığında veya gün içinde aniden gelen o baş dönmesi, sanki yer ayağının altından kayıyormuş hissi... Hepimizin başına gelmiştir. Başta sersemlik hissi dediğimiz bu durumun altında yatan birden fazla neden olabilir. Deneyimlerime göre, bu hissi yaşayan pek çok kişi ne olduğunu tam olarak anlamakta zorlanıyor.

1. Kan Basıncı Dalgalanmaları: En Yaygın Nedenlerden Biri

Vücudumuzun her hücresine oksijen taşıyan kanın damarlarımızdaki basıncıdır kan basıncı. Bu basınçta ani düşüşler veya yükselişler, beynimize giden kan miktarını etkileyerek sersemlik hissine yol açabilir. Özellikle:

• Ortostatik Hipotansiyon (Postural Hipotansiyon): Bu, en sık karşılaştığımız durumlardan biri. Uzun süre oturduktan veya yattıktan sonra aniden ayağa kalktığınızda yaşanır. Yerçekimi nedeniyle kanın bacaklara doğru çekilmesiyle beyne giden kan miktarı geçici olarak azalır. Bu durum, özellikle yaşlılarda veya bazı ilaçları kullananlarda daha sık görülür. Bir çalışmaya göre, 65 yaş üstü bireylerin yaklaşık %10-20'sinde bu durum görülebilir.
• Dehidrasyon (Sıvı Kaybı): Yeterince su içmediğimizde kan hacmimiz azalır ve bu da kan basıncının düşmesine neden olabilir. Özellikle sıcak havalarda veya yoğun egzersiz sonrasında yeterli sıvı almamak bu duruma yol açabilir.
• Bazı İlaçlar: Tansiyon ilaçları, idrar söktürücüler, antidepresanlar ve hatta bazı ağrı kesiciler bile kan basıncını etkileyerek sersemliğe neden olabilir.

Ne yapabilirsin? Ani ayağa kalkışlardan kaçın. Yataktan veya oturduğun yerden kalkarken önce birkaç dakika oturarak veya yavaşça hareket ederek vücudunun adapte olmasına izin ver. Bol sıvı tüketmeye özen göster. Eğer kullandığın ilaçlar hakkında şüphelerin varsa mutlaka doktoruna danış.

1. Kulak İçindeki Denge Sistemi Sorunları

Beynimiz, vücudumuzun dengesini sağlamak için sadece gözlerimize değil, aynı zamanda iç kulaktaki denge organlarımıza da güvenir. Bu sistemde meydana gelen bir aksaklık, en belirgin sersemlik ve baş dönmesi nedenlerinden biridir.

• Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): Bu, en yaygın baş dönmesi nedenlerinden biridir. İç kulaktaki kalsiyum karbonat kristalleri yerinden oynadığında ve semicircular kanallara girdiğinde ortaya çıkar. Belirli baş hareketleriyle tetiklenir ve genellikle birkaç saniye ile birkaç dakika sürer.
• Vestibüler Nöronit ve Labirentit: Bu durumlar genellikle viral enfeksiyonlar sonucu iç kulaktaki denge sinirinin veya labirentin iltihaplanmasıyla oluşur. Şiddetli baş dönmesi, mide bulantısı ve denge kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Meniere Hastalığı: İç kulaktaki sıvı basıncının dengesizliği sonucu ortaya çıkar. Ani başlayan şiddetli baş dönmesi atakları, işitme kaybı, kulak çınlaması ve kulakta dolgunluk hissi ile karakterizedir.

Ne yapabilirsin? Eğer baş dönmesi sık sık ve şiddetliyse, mutlaka bir kulak burun boğaz uzmanına görünmelisin. BPPV gibi durumlarda özel manevralar (örneğin Epley manevrası) ile tedavi mümkündür.

1. Beyin ve Sinir Sistemi İlişkili Nedenler

Beynimiz, tüm vücut fonksiyonlarımızı yönettiği için, orada meydana gelen herhangi bir sorun da sersemlik hissine yol açabilir. Bunlar bazen daha ciddi durumların habercisi olabilir, bu yüzden dikkatli olmak gerekir.

• Migren: Migren sadece baş ağrısı değil, aynı zamanda baş dönmesi ve sersemlik hissi ile de kendini gösterebilir. Migrenin bazı türlerinde aura adı verilen ön belirtilerde de sersemlik görülebilir.
• Sinüzit: Burun boşluklarındaki iltihaplanma, beyin üzerindeki basıncı etkileyerek sersemlik hissine neden olabilir. Özellikle başını eğdiğinde artan bir baskı ve sersemlik hissedebilirsin.
• Nadir Durumlar: Beyin tümörleri, felç (inme) veya multipl skleroz (MS) gibi daha nadir görülen nörolojik hastalıklar da sersemliğe yol açabilir. Ancak bu durumlarda sersemliğe ek olarak başka belirgin nörolojik belirtiler de görülür (örneğin, vücudun bir tarafında uyuşma, konuşma güçlüğü, görme kaybı).

Ne yapabilirsin? Eğer sersemlik hissine ek olarak görme bozukluğu, konuşma güçlüğü, vücudun bir tarafında güçsüzlük veya uyuşma gibi belirtiler yaşıyorsan, derhal acil tıbbi yardım almalısın. Migren veya sinüzit gibi durumlarda ise doktorunla görüşerek uygun tedaviyi planlamalısın.

1. Stres, Anksiyete ve Uyku Eksikliği

Psikolojik faktörler de vücudumuzda somatik belirtilere yol açabilir. Aşırı stres, endişe ve yetersiz uyku, beynimizin işleyişini etkileyerek sersemlik hissine neden olabilir.

• Hiperventilasyon: Panik atak veya yoğun stres anlarında hızlı ve derin nefes alıp vermek, kandaki karbondioksit seviyesini düşürerek baş dönmesi ve sersemliğe yol açabilir.
• Uyku Yoksunluğu: Yeterince uyumadığımızda beynimiz yeterince dinlenemez ve bu durum bilişsel fonksiyonlarda bozulmaya, odaklanma güçlüğüne ve sersemliğe neden olur. Yetişkinlerin çoğu için günde 7-9 saat uyku önerilir.

Ne yapabilirsin? Stres yönetimi tekniklerini öğrenmek (meditasyon, yoga, derin nefes egzersizleri) faydalı olabilir. Düzenli ve yeterli uyku uyumaya özen göster. Eğer anksiyete veya panik atak yaşıyorsan, bir ruh sağlığı uzmanından destek almaktan çekinme.

Unutma, sersemlik hissi genellikle geçici ve zararsız olsa da, altta yatan nedeni bilmek ve doğru önlemleri almak önemlidir. Vücudunu dinle ve şüpheli durumlarda mutlaka bir sağlık profesyoneline danış.