Ciltte kabarıklık neden olur?
Ciltte Kabarıklık: Nedenleri ve Çözümleri
Cildinde aniden çıkan o sinir bozucu kabarıklıkların birkaç farklı sebebi olabilir. Deneyimlerime göre, bu durumla en sık karşılaştığımız temel nedenler genellikle şunlar:
- Alerjik Reaksiyonlar (Kurdeşen / Ürtiker)
Vücudun belirli bir maddeye karşı aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Bu madde senin için zararsız olabilir, ancak bağışıklık sistemin onu bir tehdit olarak algılar ve histamin gibi kimyasallar salgılayarak cildinde kızarıklık ve kabarıklıklar oluşturur.
* Neler Tetikleyebilir?
- Besinler: En sık karşılaşılanlar arasında deniz ürünleri (özellikle kabuklular), süt ürünleri, yumurta, yer fıstığı, soya ve buğday bulunur.
- İlaçlar: Antibiyotikler (penisilin, sülfonamidler), ağrı kesiciler (aspirin, ibuprofen) ve tansiyon ilaçları sık rastlanan tetikleyicilerdir.
- Böcek Sokmaları ve Isırıkları: Arı, yaban arısı, sivrisinek gibi canlıların sokması veya ısırması yaygın bir neden olabilir.
- Lateks: Eldivenler, prezervatifler gibi lateks içeren ürünlere temas.
- Fiziksel Faktörler: Güneş ışığına maruz kalma (solar ürtiker), soğuğa maruz kalma (soğuk ürtiker), basınç (basınç ürtikeri - sıkı giysiler, oturma), su (akojenik ürtiker - nadirdir ama suya temasla oluşur), egzersiz (kolinerjik ürtiker) veya stres bile tetikleyici olabilir.
* Nasıl Görülür? Genellikle kaşıntılı, kırmızı, ortası beyazlaşabilen, farklı boyutlarda ve şekillerde (plaklar) ortaya çıkar. Dakikalar içinde belirip saatler içinde kaybolabilir, bazen günlerce sürebilir. Eğer ağız, dil veya boğazda şişlik, nefes darlığı gibi belirtiler varsa acil tıbbi yardım alman çok önemlidir. Bu durum anafilaksi belirtisi olabilir.
- Kontakt Dermatit (Temas Dermatiti)
Bu durum, cildinin doğrudan temas ettiği bir maddeye karşı gösterdiği bir reaksiyondur. İki ana türü var:
* Tahriş Edici Kontakt Dermatit: En sık görülen tiptir. Cildin doğal bariyerini tahrip eden maddelerle doğrudan temas sonucu oluşur.
- Örnekler: Sabunlar, deterjanlar, temizlik malzemeleri, asitler, alkali maddeler, parfüm içeren kozmetikler, bazı metaller (nikel gibi).
- Belirtiler: Temas bölgesinde kızarıklık, yanma hissi, kuruluk, çatlama ve bazen kabarıklıklar. Reaksiyon genellikle temas eden maddeye ve temas süresine bağlıdır.
* Alerjik Kontakt Dermatit: Daha az yaygındır ama daha ciddi olabilir. Cildin belirli bir maddeye karşı alerjik hale gelmesidir. İlk temas genellikle bir duyarlanmaya neden olur, sonraki temaslarda ise reaksiyon görülür.
- Örnekler: Bazı bitkiler (zehirli sarmaşık, zehirli meşe), kozmetiklerdeki parfümler ve koruyucular, nikel içeren takılar veya düğmeler, lateks, bazı ilaçlar (topikal antibiyotikler).
- Belirtiler: Şiddetli kaşıntı, kızarıklık, küçük su dolu kabarcıklar, sulantı ve kabuklanma. Genellikle temas bölgesinde başlar ve bazen temas bölgesinin dışına yayılabilir.
* Nasıl Fark Edilir? Tahriş edici dermatit genellikle temas yerinde ve temas eden madde ile doğrudan ilişkili iken, alerjik dermatitte reaksiyon bazen temas noktasından uzaklaşabilir ve kaşıntı daha baskın olabilir.
- Enfeksiyonlar (Örn: Sivrisinek Isırığı, Folikülit)
Ciltte oluşan kabarıklıkların bir kısmı da mikrobiyal enfeksiyonlardan kaynaklanabilir.
* Sivrisinek Isırığı: Bu en basit ve yaygın örnek. Sivrisinek ağızlıklarındaki proteinlere karşı vücudun histamin salgılamasıyla oluşan kaşıntılı, kırmızı ve kabarık bir reaksiyondur. Genellikle birkaç saat veya gün içinde geçer.
* Folikülit: Saç köklerinin (foliküllerin) iltihaplanmasıdır. Genellikle bakteri (en sık Staphylococcus aureus) veya bazen mantarlar neden olur.
- Nedenleri: Terleme, sıkı giysiler, tıraş olmak, sıcak ve nemli ortamlar veya cildin tahriş olması foliküliti tetikleyebilir.
- Nasıl Görülür? Sivilce benzeri, içi iltihaplı küçük kabarık lezyonlardır. Genellikle kaşıntılı veya hafif ağrılı olabilirler.
* Diğer Enfeksiyonlar: Mantar enfeksiyonları (örneğin, saçkıran), viral enfeksiyonlar (örneğin, uçuklar) veya daha nadir bakteriyel enfeksiyonlar da ciltte kabarıklıklara yol açabilir.
Pratik Öneriler
* Hangi Ürünleri Kullandın? Yeni bir sabun, deterjan, kozmetik veya losyon kullanmaya başladıysan ve ardından kabarıklıklar çıktıysa, ilk şüpheli bunlardır. Bunları kullanmayı bırak.
* Nereye Dokundun? Yeni bir yere gittiysen, doğada gezindiysen veya yeni bir kıyafet denediysen, temas ettiğin maddeleri düşün. Zehirli sarmaşık gibi bitkilere veya alerjen olabilecek malzemelere temas etmiş olabilirsin.
* Kaşıntı Varsa Ne Yapmalı? Kaşıntıyı azaltmak için soğuk kompres uygulayabilirsin. Aşırı kaşımaktan kaçın. Kaşıntı cildini tahriş edip enfeksiyon riskini artırabilir. Doktorun önerebileceği antihistaminik haplar veya kortizonlu kremler şikayetlerini hafifletebilir.
* Ne Zaman Doktora Gitmeli?
- Kabarıklıklar yaygınlaşıyor veya şiddetleniyorsa.
- Nefes almakta zorlanıyorsan, yüzünde veya dilinde şişlik varsa (acil tıbbi yardım al).
- Kabarıklıklar ağrılıysa veya iltihap belirtileri gösteriyorsa.
- Kabarıklıklar uzun süredir geçmiyorsa veya tekrarlıyorsa.
Bir dermatolog veya alerji uzmanı, doğru tanıyı koyarak sana özel bir tedavi planı oluşturacaktır.