2 Meşrutiyeti ilan eden grubun adı nedir?
- Meşrutiyet'i İlan Eden Grup: İttihat ve Terakki Cemiyeti
1876'da ilk Meşrutiyet'in ilanı ve ardından gelen istibdat döneminin ardından, Osmanlı Devleti'nde yeniden bir anayasal düzene geçiş arzusu hiç sönmedi. İşte tam da bu noktada,
- Meşrutiyet'in ilan edilmesinde başrolü üstlenen ve tarihimizde İttihat ve Terakki Cemiyeti olarak bilinen grup devreye giriyor. Bu cemiyet, sadece bir siyasi oluşumdan öte, geniş kitlelerin umutlarını taşıyan, imparatorluk topraklarında farklı unsurları bir araya getirmeye çalışan bir hareketti.
Deneyimlerime göre, İttihat ve Terakki'nin başarısının temelinde, dönemin aydınları, subayları ve bürokratları arasında filizlenen bir gizli örgütlenme yatıyordu. 1889 yılında, Darüşşafaka gibi okullarda okuyan bir grup öğrenci tarafından temelleri atılan bu cemiyet, kısa sürede büyüyerek farklı siyasi görüşleri de bünyesine kattı. Bu durum, imparatorluğun her köşesinde hissedilen ekonomik sıkıntılar, siyasi baskılar ve dış devletlerin müdahaleleri karşısında birleşme ihtiyacından kaynaklanıyordu.
Cemiyetin temel amacı, II. Abdülhamid'in mutlakıyetçi yönetimine son vermek, anayasal monarşiyi yeniden kurmak ve Osmanlıcılık fikriyle farklı etnik ve dini grupları bir arada tutmaktı. Bunu başarmak için yoğun bir şekilde propaganda faaliyetleri yürüttüler. Gazeteler, broşürler ve gizli toplantılar aracılığıyla fikirlerini yaydılar. Özellikle imparatorluk ordusundaki subaylar arasında örgütlenmeleri,
- Meşrutiyet'in ilanında kritik bir rol oynadı. Nitekim, 1908 yılının Temmuz ayında, ordunun desteğini de arkalarına alarak Selanik merkezli bir ayaklanma başlattılar. Bu ayaklanma, kısa sürede imparatorluğun diğer bölgelerine de yayılarak II. Abdülhamid'i anayasayı yeniden yürürlüğe koymaya ve meclisi açmaya zorladı.
İttihat ve Terakki'nin etkisi sadece
- Meşrutiyet'in ilanıyla sınırlı kalmadı. Ardından gelen süreçte de devlet yönetiminde söz sahibi oldular. Bu dönemde sıkça tartışılan ve eleştirilen yönleri de yok değil. Özellikle Balkan Savaşları'ndaki yenilgiler ve ardından yaşananlar, cemiyetin bazı uygulamalarının sorgulanmasına neden oldu. Ancak ne olursa olsun, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Osmanlı Devleti'nin son döneminde bir dönüm noktasıdır ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolda önemli bir aşamadır.
Eğer sen de bu tarihi dönemi daha iyi anlamak istersen, o dönemin yazarlarının eserlerine göz atmanı tavsiye ederim. Özellikle Halide Edip Adıvar'ın "Türk'ün Ateşle İmtihanı" gibi hatıratlar, o dönemin atmosferini ve yaşananları daha somut bir şekilde anlamana yardımcı olabilir. Unutma, tarih sadece rakamlardan ve olaylardan ibaret değildir; arkasındaki insan hikayeleri ve motivasyonlar da en az onlar kadar önemlidir.