Hâkim hukuk yaratma yetkisini hangi boşluk varsa kullanır?

Hukuk, toplumun düzenini sağlamak ve adaleti tesis etmek için vardır. Ancak kanunlar her zaman her durumu kapsayamaz. İşte tam bu noktada, "hâkim hukuk yaratma yetkisi" devreye girer. Bu yetki, kanunlarda açık bir düzenleme olmayan durumlarda, yani hukuki boşluklar söz konusu olduğunda, hâkimin adil bir karar verebilmesi için tanınan bir araçtır.

Hukuki Boşluk Nedir?

Hukuki boşluk, bir olayın veya durumun kanunlarda açıkça düzenlenmemiş olmasıdır. Bu durum, kanun koyucunun öngöremediği yeni gelişmeler veya unutulmuş düzenlemeler nedeniyle ortaya çıkabilir. Böyle bir durumda, hâkimin önünde çözülmesi gereken bir sorun vardır ancak bu soruna uygulanacak açık bir kanun hükmü bulunmamaktadır.

Hâkimin Hukuk Yaratma Yetkisi Nasıl Kullanılır?

Hâkim hukuk yaratma yetkisi, hâkimin somut olayın özelliklerini dikkate alarak, adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun bir çözüm bulmasını sağlar. Hâkim, bu yetkiyi kullanırken öncelikle mevcut kanunların ruhunu ve amacını anlamaya çalışır. Daha sonra, benzer durumlara ilişkin diğer kanun hükümleri ve yargı kararlarından yararlanır. Eğer bu kaynaklardan da bir sonuç çıkmazsa, hâkim, kendi vicdani kanaatine göre, adil bir karar vermek için hukuk yaratır.

Hâkimin Hukuk Yaratma Yetkisinin Sınırları

Hâkimin hukuk yaratma yetkisi sınırsız değildir. Hâkim, bu yetkiyi kullanırken öncelikle Anayasa ve diğer kanunlara aykırı bir karar veremez. Ayrıca, yaratılan hukukun genel hukuk prensiplerine ve adalet anlayışına uygun olması gerekir. Hâkimin yarattığı hukuk, sadece o somut olay için geçerlidir ve emsal teşkil edebilir ancak kanun hükmünde değildir.

Hâkim hukuk yaratma yetkisi, hukukun dinamik ve gelişen bir yapıya sahip olmasını sağlar. Bu yetki sayesinde, kanunlar her zaman her duruma cevap veremese bile, adalet her zaman tesis edilebilir.