Bahşi Ne Demek islamiyet öncesi?
İslamiyet Öncesi Türklerde "Bahşi" Kimdir?
Bahşi kelimesi, İslamiyet öncesi Türk kültüründe karşımıza çıkan önemli bir kavram. Ağırlıklı olarak göçebe yaşam tarzının getirdiği zorluklar ve doğayla iç içe olma durumunun bir sonucu olarak ortaya çıkmış rollerden birini tanımlar. Kısaca bahsetmek gerekirse, bahşi daha çok şamanizm ile özdeşleşmiş, ruhani ve tedavi edici yeteneklere sahip bir kişi olarak kabul edilir.
- Bahşinin Ruhani Boyutu ve Yetenekleri
Deneyimlerime göre, bahşiler sadece din adamı değildi. Onlar, doğaüstü güçlerle iletişim kurabilen, ruhlar alemine seyahat edebilen kişilerdi. Bu yeteneklerini, çeşitli ritüeller, danslar ve müzikler aracılığıyla kullanırlardı. Örneğin, kamlama adı verilen bir ritüel sırasında, bahşi bir davul çalarak veya kovuk (bir tür flüt benzeri çalgı) üfleyerek transa geçerdi. Bu trans halinde, ruhların dünyasıyla bağlantı kurarak hastaların ruhlarını iyileştireceğine veya gelecekten haber vereceğine inanılırdı.
Bu kişilerin ruhani gücünün kaynağı, genellikle atadan miras kalan veya doğaüstü bir varlık tarafından bahşedilen özellikler olarak görülürdü. Kendi başlarına bu yetenekleri kazandıkları pek düşünülmezdi. Bahşiler, kutsal sayılan hayvanların (örneğin kurt, kartal, ayı gibi) ruhlarıyla da bağ kurduklarına inanılırdı. Bu hayvanların özelliklerini kendi üzerlerine geçirebildiklerine dair inanışlar da yaygındı.
- Tedavi Edici Rolü ve Bitkiler
Bahşinin en belirgin rollerinden biri de hekimliktir. Ancak bu, günümüzdeki modern tıp anlayışından çok farklıydı. Bahşiler, hastalıkları sadece bedensel değil, aynı zamanda ruhsal ve doğaüstü nedenlere bağlarlardı. Bu yüzden tedavi yöntemleri de buna göre şekillenirdi. Bir hastanın rahatsızlığının sebebinin kötü bir ruh olduğunu düşünürlerse, o ruhu kovmaya yönelik okumalar ve törenler yaparlardı.
Bununla birlikte, bahşiler bitkisel ilaçlar konusunda da bilgi sahibiydi. Özellikle şifalı otları toplar, kurutur ve çeşitli macunlar, lapalar hazırlarlardı. Bu bitkilerin hangi hastalıklara iyi geldiği bilgisini nesilden nesile aktarırlardı. Örneğin, bazı şiddetli ağrıları dindirmek için belirli köklerin kullanıldığını veya yaraların çabuk iyileşmesi için bazı yaprakların ezilerek uygulandığını biliyorlardı. Ancak bu bitkisel tedavileri de kendi ruhani ritüelleriyle birleştirerek uyguladıkları olurdu.
Pratik bir ipucu: Eğer sen de geleneksel tıbbi yöntemlere ilgi duyuyorsan, bahşilerin kullandığı bazı bitkisel bilgileri araştırabilirsin. Ancak unutma ki günümüzde bu bilgiler daha çok alternatif tıp çerçevesinde değerlendirilir ve profesyonel tıbbi müdahalenin yerini asla tutmaz.
- Toplumsal Konumu ve Etkisi
Bahşiler, toplumda saygı gören ve etkili kişilerdi. Sadece ruhani ve tedavi edici rolleriyle değil, aynı zamanda kabile liderlerine danışmanlık yapmalarıyla da öne çıkarlardı. Karar alma süreçlerinde onların görüşlerine başvurulurdu. Çünkü bahşilerin, gök tanrı Tengri ile doğrudan bağlantı kurabildiğine ve onun isteklerini anlayabildiğine inanılırdı.
Bir savaş öncesinde veya önemli bir göç kararı almadan önce, bahşilerin kehanetlerine başvurulurdu. Bu kehanetler, genellikle rüyalar, kuşların uçuşu veya gökyüzündeki belirli işaretler aracılığıyla yapılır, ancak en önemlisi, bahşinin kendi trans halindeyken elde ettiği bilgilerdi. Bu bilgiler, kabile üyeleri için bir yol gösterici niteliğindeydi.
Deneyimlerime göre, bahşinin bu toplumsal konumu, onların aynı zamanda birleştirici bir unsur olmasını da sağlıyordu. Farklı kabileler arasındaki anlaşmazlıklarda arabuluculuk yapabilir, törenlerle topluluğun bir arada olmasını pekiştirebilirlerdi. Bu durum, özellikle geniş coğrafyalara yayılan Türk boylarının birlik ve beraberliğini sağlamada önemli bir rol oynardı.
- Bahşi ve Diğer Ruhani Roller Arasındaki Farklar
Bazen bahşi, şaman ile karıştırılabilir. Aslında bu ikisi arasında büyük bir ayrım yoktur; bahşi, şamanın Türk kültüründeki karşılığıdır diyebiliriz. Ancak genel anlamda, bazı Türk boylarında farklı isimlendirmeler veya farklı vurgular olabilirdi. Örneğin, oyun veya otacı gibi terimler de zaman zaman benzer anlamlarda kullanılabilirdi.
Otacı daha çok bitkisel tedaviye odaklanırken, oyun daha çok ritüelistik ve transa geçme yetenekleriyle öne çıkabilirdi. Ancak bahşi bu iki rolü de bir arada barındıran daha kapsayıcı bir terimdir. Deneyimlerime göre, bu rollerin ayrımı coğrafyadan coğrafyaya, boydan boya göreceli olarak farklılık gösterebilir. Önemli olan, bu kişilerin toplumda ruhsal dengeyi, sağlığı ve geleceğe dair umudu temsil etmesidir.