Metotreksat hangi hastalıklarda kullanılır?

Metotreksat Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Metotreksat, adını sıkça duyduğumuz ama ne işe yaradığını tam olarak bilmediğimiz bir ilaç. Kendi deneyimlerime göre, bu güçlü ilaç aslında birkaç farklı ama çoğunlukla otoimmün dediğimiz, vücudun kendi hücrelerine saldırdığı hastalıkların tedavisinde karşımıza çıkıyor. Temelde amacı, bağışıklık sisteminin aşırı çalışmasını baskılamak ve böylece iltihaplanmayı azaltmak.

En bilinen kullanım alanlarından biri romatoid artrit. Bu hastalıkta eklemlerde ağrı, şişlik ve sertlik olur, zamanla eklemlerde kalıcı hasara yol açabilir. Metotreksat, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırmasını engelleyerek bu süreci yavaşlatıyor veya durdurabiliyor. Örneğin, hastaların %70-80'inde semptomlarda belirgin bir iyileşme görüldüğü çalışmalarla kanıtlanmış durumda. Sabahları yaşanan o tutukluk ve ağrılarda inanılmaz bir fark yarattığına şahit oldum.

Bir diğer önemli kullanım alanı ise sedef hastalığı (psoriasis). Sedef, ciltte kaşıntılı, kırmızı ve pullu lekelere neden olan kronik bir rahatsızlık. Şiddetli sedef vakalarında, metotreksat bağışıklık sisteminin deriye saldırısını kontrol altına alarak lezyonların azalmasına yardımcı oluyor. Bu ilaçla sedefin kontrol altına alındığı hastaların yaşam kalitesinde ciddi bir artış oluyor.

Metotreksat ayrıca bazı kanser türlerinin tedavisinde de (kemoterapi olarak) kullanılıyor ama bu yazının odağı daha çok otoimmün hastalıklar üzerine.

Metotreksat Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Metotreksat kullanmaya başladığında, bazı şeylere dikkat etmek sağlığın için çok önemli. Bu ilaç, hücre bölünmesini etkilediği için vücudun genelini bir şekilde etkileyebiliyor. Bu yüzden doktorunla düzenli kontrol randevularına gitmek şart. Kan tahlilleri, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının takibi çok kritik. Özellikle hastaların %10-15'inde karaciğer enzimlerinde yükselme görülebiliyor, bu yüzden doktorun bu değerleri yakından izleyecektir.

Folik asit takviyesi almayı unutmamalısın. Metotreksat, vücudun folik asit kullanımını engelleyebilir, bu da yan etkilere yol açabilir. Doktorun sana ne kadar folik asit alman gerektiğini söyleyecektir. Genellikle haftalık dozun bir gün öncesinden veya aynı gün ama farklı bir zamanda alınması önerilir.

Günlük hayatta dikkat edebileceğin birkaç pratik nokta var:

• Bol su içmek: Metotreksatın vücuttan atılmasına yardımcı olur ve böbrekleri destekler.
• Alkol tüketimini sınırlamak: Alkol, karaciğer üzerindeki yükü artırabilir, bu nedenle doktorlar genellikle alkolü kısıtlamayı veya tamamen bırakmayı önerir.
• Güneşten korunmak: Metotreksat ciltte güneşe karşı hassasiyeti artırabilir. Dışarı çıkarken mutlaka yüksek faktörlü güneş koruyucu kullan.
• Sağlıklı beslenmek: Dengeli ve vitamin açısından zengin bir diyet, genel sağlığını destekleyerek ilacın etkilerini daha iyi yönetmene yardımcı olabilir.

Herkesin vücudu farklı tepki verebilir. Benim gözlemlediğim, sabırlı olmak ve doktorun önerilerine titizlikle uymak, metotreksat tedavisinden en iyi sonuçları almanın anahtarı.