Cumhurbaşkanlığı seçimi ne zaman yapılır?
Cumhurbaşkanlığı Seçimi Ne Zaman Yapılır?
Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ne zaman yapılacağı konusu, her seçim döneminde olduğu gibi yine gündemde. Bu süreci daha net anlamak için Anayasa ve ilgili kanunlara göz atmak gerekiyor.
Anayasal Düzenlemeler ve Süreç
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın
- maddesine göre Cumhurbaşkanlığı seçimi, mevcut Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından belirlenen gün veya Cumhurbaşkanının Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) bildirmesiyle belirlenen tarihte yapılır. Eğer görevdeki Cumhurbaşkanı, görev süresi dolmadan herhangi bir nedenle (istifa, ölüm vb.) görevden ayrılırsa, seçim bu ayrılma halinin kesinleştiği tarihten itibaren kırk beş gün içinde yapılır. Bu kırk beş günlük süre içinde de YSK seçim takvimini belirler.
Deneyimlerime göre, bu sürenin işleyişi pratikte birkaç önemli noktayı beraberinde getiriyor. Örneğin, bir önceki seçim 24 Haziran 2018'de yapıldı. Bu durumda mevcut Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olduğu için, bir sonraki seçim en geç 2023 yılının Haziran ayında yapılmalıdır. YSK, bu süreyi esas alarak geriye doğru takvimi oluşturur ve seçimin yapılacağı günü ilan eder.
YSK'nın Rolü ve Seçim Takvimi
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), seçimlerin zamanında ve adil bir şekilde yapılmasından sorumlu olan en yetkili kurumdur. Cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılacağı tarih belirlendiğinde, YSK hemen seçim takvimini ilan eder. Bu takvim, aday belirleme süreçlerinden propaganda dönemine, oy verme gününden sonuçların açıklanmasına kadar her aşamayı kapsar.
Örneğin, 2023 yılındaki Cumhurbaşkanlığı seçimi için YSK, 2023 yılının ilk aylarında seçim takvimini açıklamış ve adaylık başvurularının alınması, propaganda süreçlerinin yönetilmesi gibi adımları belirlemiştir. Bu takvim, yaklaşık olarak seçim gününden 100 gün öncesinden başlayıp seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar devam eder. Bu süreçte siyasi partilerin ve bağımsız adayların yapması gerekenler net bir şekilde belirtilir.
Erken Seçim İhtimali ve Uygulaması
Türkiye siyasi tarihinde erken seçim veya seçimlerin erkene alınması gibi durumlar yaşanmıştır. TBMM, nitelikli çoğunlukla (üçte iki çoğunluk, yani 360 milletvekili oyu) Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin süresinden önce yapılmasını kararlaştırabilir. Eğer böyle bir karar alınırsa, TBMM'nin kararı YSK'ya bildirilir ve YSK yeni seçim takvimini oluşturur.
2017'deki anayasa değişikliği ile yapılan halk oylaması sonucunda Cumhurbaşkanlığı seçimleri de beşer yıllık sürelerle yapılmaya başlandı. Daha önceki dönemlerde hem parlamento hem de Cumhurbaşkanlığı seçimleri farklı zamanlarda olabiliyordu. 2017'deki düzenlemelerle her ikisinin de aynı anda yapılması, seçim sistemindeki bütünlüğü sağlamayı amaçladı. Ancak, TBMM'nin erken seçim kararı bu durumu değiştirebilir.
Pratik Tavsiyeler
- Seçim zamanı yaklaştığında, adayların vaatlerini ve siyasi partilerin programlarını dikkatle incele.
- YSK'nın resmi duyurularını takip ederek güncel ve doğru bilgiye ulaş.
- Kendi oy kullanma hakkını ve sorumluluğunu bilerek, sandığa gitmeyi ihmal etme.
- Siyasi tartışmalarda yapıcı bir dil kullanmaya özen göster.