Infak ve sadaka arasındaki farklar nelerdir?

İslam dininde mali ibadetler, müminlerin hem bireysel hem de toplumsal sorumluluklarını yerine getirmelerinin önemli bir parçasıdır. Bu ibadetler arasında sıkça karıştırılan veya eş anlamlı sanılan iki kavram bulunmaktadır: infak ve sadaka. Her ikisi de Allah rızası için yapılan harcamaları ifade etse de, aralarında belirgin farklar ve farklı uygulama alanları mevcuttur. Bu yazımızda, infak ve sadaka arasındaki temel ayrım noktalarını detaylı bir şekilde inceleyecek, her birinin mahiyetini ve önemini açıklayacağız.

İnfak Nedir?

İnfak kelimesi, Arapça "nefaka" kökünden türemiştir ve "harcamak, tüketmek, bitirmek" anlamlarına gelir. İslam terminolojisinde ise infak, Allah yolunda yapılan her türlü harcamayı ifade eder. Bu, farz olan zekattan nafile olan bağışlara kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. İnfakın en belirgin özelliği, kişinin sahip olduğu maldan, mülkten, zamandan veya enerjiden Allah rızası için, karşılık beklemeksizin vermesidir. Kuran-ı Kerim'de müminlerin özelliklerinden biri olarak sıkça zikredilen infak, kişinin mal sevgisini yenerek ahiret için yatırım yapması anlamına gelir.

• Kapsam Genişliği: İnfak, sadece parayı değil, ilmi, tecrübeyi, zamanı ve hatta fiziksel gücü de kapsar. Bir ilim ehlinin bilgisini paylaşması, bir ustanın mesleğini öğretmesi, bir kişinin yolda kalmışa yardım etmesi de infak kapsamında değerlendirilebilir.
• Süreklilik ve Niyet: İnfak, belirli bir zamana bağlı kalmaksızın, kişinin imkanları dahilinde sürekli yapabileceği bir ibadettir. Önemli olan, yapılan harcamanın samimi bir niyetle, Allah rızası için gerçekleştirilmesidir.
• Farz ve Nafileyi İçermesi: Zekat gibi farz olan mali ibadetler de infak kapsamına girerken, gönüllü yapılan bağışlar, hayır kurumlarına yardımlar da infaktır. Bu nedenle infak, zekatı da içine alan daha genel bir kavramdır.

Sadaka Nedir?

Sadaka kelimesi ise "sıdk" kökünden gelir ve "doğruluk, dürüstlük, hakikat" anlamlarına işaret eder. İslam terminolojisinde sadaka, kişinin Allah'a olan imanının ve samimiyetinin bir göstergesi olarak gönüllü olarak yaptığı her türlü iyiliği ve yardımı ifade eder. Sadaka, genellikle maddi yardımlarla anılsa da, manevi ve ahlaki yardımları da kapsar. Bir tebessüm, güzel bir söz, yoldaki bir engeli kaldırmak gibi eylemler de hadislerde sadaka olarak nitelendirilmiştir.

• Gönüllülük Esası: Sadakanın en belirgin özelliği gönüllülük esasına dayanmasıdır. Farz veya vacip bir yükümlülük değildir. Kişinin kendi isteği ve iyi niyetiyle yaptığı her türlü iyiliktir.
• Maddi ve Manevi Boyut: Sadaka, fakire verilen para, yiyecek gibi maddi yardımların yanı sıra, hasta ziyaret etmek, yaşlıya yardım etmek, selam vermek, insanlara yol göstermek gibi manevi yardımları da içerir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), "Her iyilik bir sadakadır" buyurmuştur.
• Anlık ve Sürekli Olabilir: Sadaka, anlık bir iyilik olabileceği gibi, sürekli devam eden bir hayır (sadaka-i cariye) şeklinde de olabilir. Örneğin, bir cami inşa etmek, bir su kuyusu açmak, bir okul yaptırmak sadaka-i cariyeye örnektir.

İnfak ve Sadaka Arasındaki Temel Farklar

İnfak ve sadaka kavramları birbiriyle ilişkili olsa da, aralarındaki temel farklar şunlardır:

• Kapsam Farkı: İnfak, daha geniş bir kavramdır ve farz olan zekatı da içine alır. Allah yolunda yapılan her türlü maddi ve manevi harcamayı kapsar. Sadaka ise genellikle gönüllü yapılan iyilikleri ve yardımları ifade eder ve daha çok nafile olan bağışları akla getirir. Ancak manevi iyilikleri de kapsar. Dolayısıyla her zekat bir infaktır, ama her infak bir sadaka değildir (zekat sadaka değildir, farzdır). Her sadaka bir infaktır, ancak her infak bir sadaka değildir.
• Farz/Nafile Ayrımı: İnfak, hem farz (zekat gibi) hem de nafile harcamaları kapsarken, sadaka genellikle nafile olan gönüllü bağışları ve iyilikleri ifade eder. Zekat, infakın farz olan kısmıdır, ancak sadaka değildir.
• Odak Noktası: İnfak daha çok kişinin sahip olduğu maldan veya imkandan harcama yapmaya odaklanırken, sadaka kişinin samimiyetini, doğruluğunu ve iyi niyetini gösteren her türlü iyiliği kapsar.

Neden İnfak ve Sadaka Yapmalıyız?

İnfak ve sadaka, sadece ihtiyaç sahiplerine yardım etmekle kalmaz, aynı zamanda veren kişiye de pek çok fayda sağlar. Bu ibadetler, kişinin mal sevgisini dengelemesine, cimrilikten arınmasına ve Allah'a olan teslimiyetini pekiştirmesine yardımcı olur. Kuran-ı Kerim'de ve hadislerde infak ve sadakanın faziletleri sıkça vurgulanmıştır. Bu ibadetler, toplumsal dayanışmayı güçlendirir, fakirlik ve eşitsizlik gibi sorunların çözümüne katkıda bulunur ve toplumsal huzurun sağlanmasına yardımcı olur.

• Maddi ve Manevi Bereket: Allah, infak edenlerin mallarına bereket vereceğini ve karşılığını kat kat artıracağını vaat etmiştir. Sadaka ise günahların affına vesile olur, belaları def eder ve ömrü uzatır.
• Toplumsal Fayda: İnfak ve sadaka, zengin ile fakir arasındaki uçurumu azaltır, sosyal adaleti sağlar ve toplumda sevgi, saygı ve yardımlaşma duygularını pekiştirir.
• Ahiret Yatırımı: Yapılan her infak ve sadaka, ahiret için bir yatırım niteliğindedir. Kişinin amel defterine sevap olarak yazılır ve kıyamet gününde kendisine şefaatçi olur.

Sonuç olarak, infak ve sadaka, İslam dininde mali ibadetlerin iki önemli boyutunu oluşturur. İnfak, daha geniş bir kavram olup Allah yolunda yapılan her türlü harcamayı kapsarken, sadaka genellikle gönüllü yapılan iyilikleri ve yardımları ifade eder. Her ikisi de müminin Allah'a olan bağlılığının, cömertliğinin ve toplumsal sorumluluğunun bir göstergesidir. Bu ibadetleri yerine getirmek, hem bireysel hem de toplumsal refahın artmasına katkı sağlayarak, dünya ve ahiret mutluluğuna vesile olacaktır.