Mehir olarak ne istenir?

Mehir Olarak Ne İstenebilir? Gerçekçi Yaklaşımlar

Mehir, evlilik akdinin temel unsurlarından biridir ve geleneğimizde kadına verilen maddi bir güvencedir. Ne isteneceği konusunda ise birçok farklı yaklaşım ve durum söz konusudur. Deneyimlerime göre, mehir konusunda yaşanan en büyük karmaşa, beklentilerin net olmaması ve toplumsal baskılardan etkilenme durumudur.

Mehir Türleri ve Değerlendirilmesi

Mehir temelde ikiye ayrılır: muaccele (peşin) ve muaccel (veresiye). Muaccelle, nikah anında veya hemen sonrasında ödenen kısmı ifade eder. Muaccel ise boşanma veya eşin vefatı gibi belirli durumlarda ödenmesi gereken mehir kısmıdır.

* Maddi Değer: Mehir olarak para, altın, gayrimenkul, ziynet eşyası veya aracın tamamı veya bir kısmı istenebilir. Önemli olan, bu miktarın veya malın hem erkeğin gücü dahilinde olması hem de kadının geleceği için somut bir güvence oluşturmasıdır. Örneğin, son yıllarda ev fiyatlarının ve altın kurunun yükselmesiyle birlikte, mehir olarak belirli bir miktar altının gram bazında belirlenmesi veya belli bir konutun tapusunun istenmesi gibi pratik yaklaşımlar daha yaygın hale gelmiştir. Bir hesaplama yapacak olursak, ortalama bir mehir miktarı (il, sosyo-ekonomik durum ve ailelerin beklentilerine göre değişmekle birlikte) günümüz şartlarında 50.000 TL ile 200.000 TL arasında değişebilirken, altın olarak bakıldığında 500 gram ile 2 kilogram arasında bir ağırlık istenebildiğini görebiliriz. Gayrimenkul söz konusu olduğunda ise bu rakamlar çok daha yukarı çekilebilir.

* Pratiklik ve Güvence: Mehirin amacı, kadının ekonomik bağımsızlığını ve güvencesini sağlamaktır. Bu nedenle, istenen mehirin likit olması (nakit veya kolayca nakde çevrilebilir olması) veya somut bir varlık (örneğin küçük bir iş yeri veya üzerine kayıtlı bir daire) olması, uzun vadede daha kullanışlı olabilir. Deneyimlerime göre, bazı aileler mehir olarak borçlanma teminatı altına girecek yüksek miktarlar yerine, daha mütevazı ama somut bir güvence (mesela bir düğün takısı seti olarak belirtilen altının bir kısmının kadının kendi adına açılacak vadeli bir hesaba yatırılması) tercih edebiliyor.

Beklentileri Netleştirmek ve Pazarlık Süreci

Mehir konusundaki en önemli adım, evlilik öncesinde karşılıklı ve açık iletişim kurmaktır. Ne erkeğin ne de kadının ailelerin beklentilerine göre hareket etmesi, kendi gerçekçi ihtiyaç ve imkanlarını göz ardı etmesi doğru değildir.

* Erkek Tarafının Durumu: Erkeğin mevcut gelir durumu, borçları ve evlilik masrafları göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin, eğer erkek yeni mezun ve henüz kariyerinin başındaysa, makul bir mehir miktarı üzerinde anlaşmak daha akıllıca olacaktır. Gelirinin %20-30'unu mehir olarak belirlemek gibi yaklaşımlar bir başlangıç noktası olabilir.

* Kadın Tarafının İhtiyaçları: Kadının eğitim durumu, mesleği ve evlilik sonrası yaşam planları, mehir miktarının belirlenmesinde rol oynamalıdır. Eğer kadın çalışmıyorsa veya evlilik nedeniyle işinden ayrılacaksa, daha yüksek bir mehir veya somut bir güvence istemesi daha anlamlı hale gelir. Bu noktada, özellikle yüksek lisans veya doktora yapan kadınlar için, eğitim süreçlerinin devamlılığını sağlayacak bir mehir miktarı veya eğitim masraflarının karşılanması talebi de gündeme gelebilir.

* Görüşmelerin Şeffaflığı: Mehir miktarı ve ödeme şekli, nikah akdi sırasında resmi olarak belirtilir. Bu süreçte, istenen miktarın hem erkeğin imkanları hem de kadının güvenliği açısından makul bir dengede tutulması önemlidir. Deneyimlerime göre, ailelerin müdahalesi bu noktada bazen sorun yaratabilir. Bu yüzden, çiftlerin kendi aralarında bu konuyu netleştirmesi ve ailelere ortak bir karar olarak sunması daha sağlıklı bir yöntemdir.

Mehirin Kullanım Alanları ve Hukuki Boyutu

Mehir, yalnızca bir sembol değil, aynı zamanda kadının kendi tasarrufunda olan bir malvarlığıdır. Bu malvarlığının nasıl kullanılacağına dair de çeşitli yaklaşımlar bulunmaktadır.

* Kişisel Güvence: Mehir, kadının kendi adına bir birikim yapması, yatırım yapması veya acil durumlar için saklaması gereken bir güvencedir. Örneğin, istenen mehirin bir kısmının konut kredisi için peşinat olarak kullanılması, bir kısmının yatırım fonlarına yatırılması veya bir kısmının acil durumlar için vadeli mevduat hesabında tutulması gibi stratejik kararlar alınabilir.

* Ortak Hayata Katkı: Bazı durumlarda, kadın ve erkek birlikte karar alarak mehirin bir kısmını ortak yaşamlarına katkı sağlayacak şekilde (örneğin, ev eşyası alımı, küçük bir yatırım) kullanabilirler. Bu tamamen çiftlerin kendi aralarındaki anlaşmaya bağlıdır ve yasal olarak bir zorunluluk taşımaz. Ancak, bu tür bir paylaşım, evlilikte güven ve iş birliği açısından olumlu bir örnek teşkil edebilir.

* Hukuki Koruma: Mehirin miktarı ve ödeme şartları, resmi nikah akdinde kayıt altına alınır. Bu, olası bir boşanma durumunda kadının yasal haklarını koruyacaktır. Medeni Kanun'a göre mehir, kadının kişisel malvarlığıdır ve erkeğin bu malvarlığı üzerinde herhangi bir hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle, istenen mehir miktarının belirlenirken, gelecekte yaşanabilecek olumsuz senaryoları da göz önünde bulundurmak ve akdi ona göre düzenlemek önemlidir. Örneğin, boşanma durumunda mehir ödenmemişse, mahkeme tarafından belirlenen miktarın güncel ekonomik koşullara göre yeniden değerlendirilmesi de söz konusu olabilmektedir.