🗞️ Manisa Haber

F-35 fiyatı ne kadar?

20 Haziran 2025 Manisa Haber

F-35'in Maliyet Pusulası: Gerçekler ve Rakamlar

F-35'in fiyatı sorulduğunda birçok insanın aklına tek bir rakam gelir ama durum bundan çok daha karmaşık. Deneyimlerime göre, bu uçağın maliyeti sadece birim başına düşen fiyatla sınırlı değil; programın genel giderleri, geliştirme süreçleri ve uzun vadeli destek maliyetleri de işin içine giriyor.

Öncelikle, F-35 tek bir uçak değil, bir aile. Üç farklı varyantı var: F-35A (geleneksel kalkış ve iniş), F-35B (kısa kalkış ve dikey iniş) ve F-35C (uçak gemileri için). Bu varyantlar arasındaki tasarım ve teknoloji farklılıkları, doğrudan fiyatlarına yansıyor. Örneğin, F-35B'nin dik iniş kabiliyetini sağlayan karmaşık sistemleri, onu diğer modellerden daha pahalı hale getiriyor.

F-35'in Tek Birim Maliyeti: Güncel Durum

F-35'in güncel birim maliyetleri sürekli değişmekle birlikte, genellikle 80 milyon dolar ile 120 milyon dolar arasında konuşuluyor. Bu rakam, sipariş miktarına, üretim yılına ve sözleşme koşullarına göre farklılık gösterebilir. Hatırlanacağı gibi, ilk üretimlerde bu rakamlar daha yüksekti; ancak seri üretim arttıkça ve tedarik zincirleri olgunlaştıkça birim maliyetler düştü.

Örnek vermek gerekirse, ilk yıllarda bir F-35A'nın maliyeti 100 milyon doların üzerindeyken, daha sonraki blok üretimlerinde bu rakamlar 80-90 milyon dolar seviyelerine indi. Üretici olan Lockheed Martin, 2020'lerin ortasına kadar birim maliyetleri daha da aşağı çekmeyi hedefliyor.

Program Maliyetleri ve Uzun Vadeli Yatırım

Sadece uçağın kendisi değil, F-35 programının toplam maliyeti de dikkate alınmalı. Bu, geliştirme, test, eğitim, bakım, yedek parça ve diğer destek hizmetlerini kapsar. Birçok analist ve uzman, F-35 programının toplamda 1 trilyon doları aşabileceğini tahmin ediyor. Bu, tek bir ülkenin değil, ABD ile birlikte programda yer alan 10'dan fazla ülkenin paylaştığı veya katkıda bulunduğu bir toplamdır.

Senin de bir ürün veya proje için yalnızca satın alma maliyetini değil, aynı zamanda işletme ve bakım maliyetlerini de göz önünde bulundurman gerekir. F-35 için de durum aynı. Uçağın yaşam döngüsü boyunca yapılması gereken tüm harcamalar, başlangıç maliyetini katlayabilir.

Maliyetleri Etkileyen Faktörler ve Pratik İpuçları

F-35'in maliyetini etkileyen birkaç anahtar faktör var:

  • Üretim Hacmi: Ne kadar çok uçak üretilirse, birim maliyet o kadar düşer. Bu, havacılık sanayisinde temel bir prensiptir.
  • Teknoloji Geliştirmeleri: Uçak sürekli güncelleniyor ve yeni yetenekler ekleniyor. Bu güncellemeler de maliyetleri artırabilir.
  • Tedarik Zinciri Yönetimi: Küresel tedarik zincirindeki dalgalanmalar, hammadde fiyatları ve lojistik de maliyetleri etkiler.
  • Devlet Politikaları ve Savunma Bütçeleri: Ülkelerin savunma harcamalarındaki değişiklikler ve uluslararası anlaşmalar da alımları ve dolayısıyla maliyetleri şekillendirir.

Eğer bir ülkenin savunma stratejisi F-35'i içeriyorsa, maliyetleri yönetmek için şu noktalara dikkat etmek önemlidir:

  • Uzun Vadeli Planlama: Sadece ilk alım değil, 20-30 yıllık bir operasyonel yaşam döngüsü için bütçe ayırmak gerekir.
  • Ortak Tedarik ve Bakım: Programdaki diğer ülkelerle işbirliği yaparak ölçek ekonomilerinden faydalanmak maliyetleri düşürebilir.
  • Yerli Sanayi Katkısı: Üretim ve bakım süreçlerine yerli sanayinin dahil edilmesi, teknoloji transferi ve maliyet avantajı sağlayabilir.

Unutmamak gerekir ki, F-35'in maliyeti, yalnızca bir savaş uçağının bedeli değil; aynı zamanda geleceğin hava savunması için yapılan stratejik bir yatırımdır.