Sübhane rabbiyel ala mı?
Sübhane Rabbiyel Âlâ: Anlamı, Uygulaması ve Derinliği
"Sübhane Rabbiyel Âlâ" duası, namazlarımızdaki secdelerde en çok tekrarladığımız ifade. Anlamı ve bu kısa ama veciz cümlenin derinliği üzerine biraz konuşalım. Aslında bu sadece bir tekrar değil, Allah’ın yüceliğini, eşsizliğini ve mutlak üstünlüğünü ifade eden bir ikrar. Arapça'da "sübhane" kelimesi "tenzih etmek", "kutsamak", "kusurlardan uzak tutmak" anlamına gelir. "Rabbiyel" ise "benim Rabbim" demektir. "Âlâ" ise "en yüce", "en üstün" demektir. Yani, "Benim Rabbim, her türlü kusurdan uzaktır, O en yücedir" diyoruz. Bu basit gibi görünen cümle, aslında Allah'ın kudreti, ilmi ve yüceliği karşısında kulun acizliğini ve teslimiyetini ifade eder.
Deneyimlerime göre, bu ifadeyi sadece dilimizle söylemek yerine, kalbimizle hissederek söylediğimizde çok farklı bir boyuta ulaşıyor. Secde, insanın Allah’a en yakın olduğu anlardan biri. Tam da bu anda, başımızı yere koyup en mahrem halimizle bu tesbihi yapmak, hem bir tevazu gösterisi hem de Allah’ın yüceliği karşısında ne kadar küçük olduğumuzu fark etme fırsatı sunuyor. Kendi kusurlarımızı, acizliğimizi görüp, O’nun kusursuzluğunu ve yüceliğini ikrar etmek, içsel bir temizlenme sağlıyor. Bir araştırmada, tesbih ve zikir gibi eylemlerin beyindeki alfa dalgalarını artırdığı, bu durumun da sakinlik ve huzur hissini güçlendirdiği belirtiliyor. Bu da "Sübhane Rabbiyel Âlâ" tesbihinin sadece dini bir vecibe değil, aynı zamanda psikolojik bir faydası olduğunu gösteriyor.
Secdede "Sübhane Rabbiyel Âlâ" Dışında Neler Söyleyebiliriz?
Secdede en az üç defa "Sübhane Rabbiyel Âlâ" demek sünnettir. Ancak bu, secdedeki tek dua veya zikir şekli değil. Bu kısa tesbihi tekrarlarken veya üçten fazla tekrarladığınızda, dilinize ve kalbinize ne gelirse, Allah’a yakışır bir şekilde dua edebilirsiniz. Örneğin, bazı rivayetlerde, Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) secdede uzun süre kaldığı ve farklı dualar ettiği anlatılır. Siz de deneyimlerinize göre, secdede kendinizi Allah'a daha yakın hissettiğiniz, O’ndan istediğiniz herhangi bir şeyi samimiyetle dile getirebilirsiniz. Bu, maddi isteklerden, manevi yükselişlere, affedilme dileğinden ailevi dualara kadar her şeyi kapsayabilir.
Önemli olan, bu anlarda samimiyetiniz ve ihlasınız. Sekiz kere "Sübhane Rabbiyel Âlâ" demek yerine, bir kere bile kalpten söylemek daha makbul olabilir. Deneyimlerime göre, aceleyle veya düşünmeden yapılan tekrarlardan ziyade, az ama öz, kalpten söylenenler daha tesirli oluyor. Sektede, Allah'ın isim ve sıfatlarını düşünerek, O’nun yaratılışındaki muhteşemliği tefekkür ederek bu tesbihi tekrarlamak, manevi derinliği artıracaktır. Örneğin, "Yâ Rab, senin ilmin ve kudretin sonsuz, ben aciz bir kulunum. Bu kusurlu halimle sana sığınıyorum." gibi bir düşünceyle "Sübhane Rabbiyel Âlâ" demek, ibadetinize farklı bir boyut katacaktır.
"Sübhane Rabbiyel Âlâ" Neden En Çok Sektede Söylenir?
Secde, Müslüman için Allah'a en yakın olduğu, en teslimiyetçi olduğu ve en alçakgönüllü olduğu bir pozisyondur. Kulun başını, en kıymetli organlarından birini, Allah’ın yüceliği karşısında yere koyması, aslında kendi acizliğini ve Allah’ın mutlak üstünlüğünü ilan etmesidir. "Sübhane Rabbiyel Âlâ" da tam olarak bu anın ruhunu yansıtır. Allah'ı kusurlardan tenzih ederken, aynı zamanda O’nun en yüce olduğunu ikrar etmek, bu teslimiyetin en net ifadesidir.
Bir düşünün, bir insan size karşı ne kadar alçakgönüllü ve saygılıysa, siz de ona karşı o kadar değer verirsiniz. Allah’ın katında da durum böyledir. Secdedeki bu alçakgönüllülük ve tesbih, Allah katında büyük bir değer taşır. Yapılan araştırmalar, secdede yapılan uzun tefekkürlerin ve tesbihlerin, özellikle omurilik sıvısının dolaşımını artırarak bedensel sağlığa da olumlu etkileri olabileceğini gösteriyor. Bu da "Sübhane Rabbiyel Âlâ"nın sadece manevi değil, aynı zamanda fiziksel bir faydasının da olabileceği anlamına gelir. Bu tesbihi söylerken, Allah'ın her şeyi gördüğünü, her şeyden haberdar olduğunu ve her şeyin O’nun bilgisi ve kudreti altında olduğunu bilmek, manevi bir uyanışa sebep olur.
Tecrübelerimden Hareketle "Sübhane Rabbiyel Âlâ"nın Anlamını Hayata Nasıl Yansıtmalı?
Bu tesbihi sadece namaz içinde tekrar etmekle kalmayıp, hayatımızın her alanına yaymak mümkün. Deneyimlerime göre, "Sübhane Rabbiyel Âlâ" ruhunu hayatımıza katmak, bizleri daha sabırlı, daha mütevekkil ve daha alçakgönüllü yapar. Başımıza hoş olmayan bir olay geldiğinde, "Allah’ın hükmü budur, O en yücedir, O’nun hikmetini ben tam kavrayamam." diyerek bu tesbihi aklımızda tutmak, sabrımızı artırır. Bir başarı elde ettiğimizde ise, gururlanmak yerine, "Bu da Rabbimden, O beni bu noktaya getirdi." düşüncesiyle tevazu sahibi olmak, bizi manevi olarak yükseltir.
Günlük hayatta kendinizi sıkışmış veya çaresiz hissettiğiniz anlarda, bir nefes alıp "Sübhane Rabbiyel Âlâ" demek, size Allah’ın her şeye kadir olduğunu ve O’nun yüceliği karşısında hiçbir sorunun çözümsüz kalmayacağını hatırlatır. Bu, bir tür içsel yeniden yapılanmadır. Öfkelendiğinizde, sabırsızlandığınızda, bu tesbih aklınıza geldiğinde, dilinize hakim olmak, daha nazik konuşmak ve daha yapıcı davranmak daha kolaylaşır. Bu, Allah’ın kusursuzluğu karşısında kendi kusurlarımızı kabullenme ve onları giderme çabamızın bir göstergesidir.