Ortanca (medyan) ne demek?

İstatistiklerle veya veri analizleriyle ilgileniyorsanız, ortanca (medyan) terimini mutlaka duymuşsunuzdur. Peki, ortanca (medyan) tam olarak ne anlama geliyor ve neden bu kadar önemli? Bu yazıda, ortanca (medyan) kavramını basit ve anlaşılır bir şekilde açıklayacak, nasıl hesaplandığını gösterecek ve neden bazı durumlarda ortalamadan daha iyi bir ölçü olduğunu anlatacağız.

Ortanca (Medyan) Nedir?

Ortanca (medyan), bir veri setini sıraladığımızda ortada kalan değerdir. Yani, veri setinin yarısı bu değerden küçük, diğer yarısı ise bu değerden büyüktür. Ortanca (medyan), özellikle uç değerlerin (aykırı değerler) olduğu durumlarda, veriyi daha doğru bir şekilde temsil etme potansiyeline sahiptir.

Örneğin, bir grup insanın maaşlarını düşünelim. Eğer bu grupta çok yüksek maaş alan birkaç kişi varsa, ortalama maaş oldukça yüksek çıkabilir ve bu, gruptaki çoğu insanın gerçek gelirini yansıtmayabilir. Ancak, ortanca (medyan) maaş, uç değerlerden daha az etkileneceği için, gelir dağılımı hakkında daha gerçekçi bir fikir verebilir.

Ortanca (Medyan) Nasıl Hesaplanır?

Ortanca (medyan) hesaplama süreci oldukça basittir ve iki farklı senaryo vardır:

• Tek Sayıda Veri: Veri setindeki değerleri küçükten büyüğe doğru sıralayın. Ortadaki değer ortanca (medyan) olacaktır. Örneğin, 5, 2, 8, 1, 9 sayılarını sıraladığımızda 1, 2, 5, 8, 9 elde ederiz. Bu durumda ortanca (medyan) değer 5'tir.
• Çift Sayıda Veri: Veri setindeki değerleri yine küçükten büyüğe sıralayın. Ortadaki iki değerin ortalaması ortanca (medyan) olacaktır. Örneğin, 4, 6, 2, 8 sayılarını sıraladığımızda 2, 4, 6, 8 elde ederiz. Ortadaki iki değer 4 ve 6'dır. Bu durumda ortanca (medyan) değer (4+6)/2 = 5'tir.

Neden Ortanca (Medyan) Kullanmalıyız?

Ortanca (medyan), özellikle uç değerlerin veri setini önemli ölçüde etkilediği durumlarda ortalamaya göre daha sağlam bir ölçüdür. Uç değerler, ortalamayı yukarı veya aşağı çekerek verinin gerçek merkezini yanıltabilir. Ancak, ortanca (medyan) sıralamadaki konuma bağlı olduğu için uç değerlerden daha az etkilenir ve bu da onu daha güvenilir bir merkez ölçüsü yapar.

Örneğin, emlak piyasasında birkaç lüks evin fiyatı, ortalama ev fiyatını yükseltebilir. Bu durumda ortanca (medyan) ev fiyatı, piyasadaki tipik bir evin fiyatını daha doğru bir şekilde temsil edecektir.

Ortanca (medyan), veriyi anlamak ve yorumlamak için güçlü bir araçtır. Uç değerlerin etkisini azaltarak daha gerçekçi bir resim sunar ve karar alma süreçlerinizi destekler. Veri analizlerinizde hem ortalamayı hem de ortanca (medyan)ı birlikte değerlendirerek, verinin dağılımı hakkında daha kapsamlı bir bilgiye sahip olabilirsiniz.