Akciğer filmi nasıl çekilir?

Akciğer Filmi Nasıl Çekilir?

Akciğer filmi, yani radyografi, solunum yolu hastalıklarının teşhisinde en temel görüntüleme yöntemlerinden biridir. Neden bu kadar yaygın ve neyi görmek için kullanılıyor, gelin buna bakalım.

Deneyimlerime göre, akciğer filminin temel amacı akciğerlerin, kemiklerin (kaburgalar, köprücük kemiği, omurga), kalp ve diyaframın genel bir değerlendirmesini yapmaktır. Amaç, bu bölgelerdeki anormal değişiklikleri, enfeksiyonları, sıvı birikimlerini, tümörleri veya kırıkları saptamaktır.

Çekim Süreci ve Hazırlık

Akciğer filmi çekimi genellikle oldukça hızlı ve pratiktir. Bir röntgen odasına girersin. Odada bir röntgen cihazı ve bir görüntüleme plakası (dijital ya da film) bulunur. Genellikle iki ana pozisyonda çekim yapılır:

• Önden (PA - Posteroanterior): Bu en sık kullanılan pozisyondur. Röntgen tüpü hastanın önünde, görüntüleme plakası ise hastanın arkasında konumlanır. Hastanın dik durması ve nefesini tutması istenir. Nefes verirken çekilirse akciğerler daha küçük görünür, bu da teşhisi zorlaştırabilir. Genellikle çekim öncesinde derin bir nefes alıp tutmak gereklidir. Bu sayede akciğerler en geniş hallerini alır ve içlerindeki yapılar daha iyi incelenebilir.
• Yandan (Lateral): Bu pozisyonda ise hasta, röntgen tüpü ile görüntüleme plakası arasına yandan yerleştirilir. Yine nefes tutmak önemlidir. Bu pozisyon, önden görünmeyen lezyonları veya kalp ile akciğerler arasındaki yapıları görmek için kullanılır.

Bazı durumlarda, özellikle zatürre veya pnömotoraks (akciğerde hava kaçağı) gibi durumlardan şüpheleniliyorsa, ayakta çekim tercih edilir. Sırtüstü veya yatarak çekilen filmlerde, yerçekiminin etkisiyle bazı sıvılar veya hava farklı şekillerde görünebilir.

Kendin için pratik bir ipucu olarak: Çekim öncesinde boynundaki ve göğsündeki tüm metal takıları (kolye, küpe, zincir vb.) ve hatta fermuarlı kıyafetleri çıkarmak veya çıkarmak gerektiğini unutma. Metal, röntgen ışınlarını engeller ve filmde istenmeyen opak (beyaz) gölgeler oluşturur. Üzerinde metal düğme olan bir tişört bile gerekirse değiştirilmelidir.

Akciğer Filmini Kim Okur ve Neler Aranır?

Akciğer filmini bir radyolog okur. Bu, alanında uzmanlaşmış bir doktordur. Deneyimlerime göre, bir radyoloğun bir akciğer filminde aradığı bazı temel şeyler şunlardır:

• Akciğer Alanları: Akciğerlerin her iki tarafının da simetrik ve berrak görünmesi beklenir. Herhangi bir leke, yoğunluk artışı (pnömoni belirtisi), kitle (tümör belirtisi) veya boşluk (kavitasyon) gibi anormallikler aranır. Örneğin, zatürrede genellikle akciğerin bir veya daha fazla bölgesinde yoğun bir beyazlık görülür.
• Pleura (Akciğer Zarı): Akciğer zarında sıvı birikimi (plevral efüzyon) veya kalınlaşma gibi durumlar incelenir.
• Kalp ve Mediasten: Kalbin büyüklüğü ve şekli, aort damarı ve diğer göğüs içi damarların durumu değerlendirilir. Kalp büyüklüğü, genellikle göğüs kafesinin genişliğinin yarısından fazlasını kaplıyor olması normal kabul edilir.
• Kemikler: Kaburgalarda, köprücük kemiklerinde veya omurgada herhangi bir kırık veya anormallik olup olmadığına bakılır.
• Diyafram: Göğüs boşluğu ile karın boşluğunu ayıran kas olan diyaframın her iki tarafının da normal bir kubbe şeklinde olması beklenir.

Eğer filmin bir tanesi normalden farklı görünüyorsa, radyolog daha fazla görüntüleme isteyebilir. Örneğin, bilgisayarlı tomografi (BT) veya MR gibi yöntemler daha detaylı bilgi verebilir.

Neden Bazen Doktorlar Birden Fazla Film İster?

Bazen doktorlar hastadan tek bir akciğer filmi yerine bir dizi film ister. Bunun birkaç nedeni olabilir:

• Takip: Eğer bir enfeksiyon veya tedavi görülen bir durum varsa, tedavinin etkinliğini görmek için belirli aralıklarla çekilen filmlerle iyileşme süreci takip edilir. Örneğin, bir zatürre hastasının birkaç hafta sonra çekilen filmi, önceki filme göre enfeksiyonun azaldığını göstermelidir.
• Karşılaştırma: Eski filmlerin mevcut filmle karşılaştırılması, bir lezyonun yeni mi yoksa eski mi olduğunu anlamak, büyüme eğilimini belirlemek açısından çok önemlidir. Örneğin, akciğer kanseri şüphesi olan bir hastada, önceki yıllarda çekilmiş filmlerinde mevcut olmayan yeni bir nodülün görülmesi, bu nodülün kanser olma olasılığını artırır.
• Detaylandırma: Önceki filmlerde belirsiz görünen bir durumun daha net anlaşılması için farklı pozisyonlarda (yukarıda bahsettiğim gibi PA ve Lateral) çekimler yapılabilir.

Unutmamak gerekir ki, akciğer filmi değerli bir tanı aracıdır ancak her zaman son sözü söylemez. Bulgular, hastanın genel klinik durumu ve diğer test sonuçlarıyla birlikte değerlendirilir.