Luteinizan hormon ne demek?

Luteinizan Hormon (LH) Nedir?

Luteinizan hormon, yani kısaca LH, hipofiz bezinden salgılanan ve üreme sistemimizde kilit rol oynayan bir hormondur. Beynimizin tabanında yer alan bu küçük bez, vücudumuzdaki pek çok hormonu düzenler ve LH da bunlardan biri. Kadınlarda ve erkeklerde farklı ama bir o kadar da hayati görevleri var. Eğer üreme sağlığınla ilgili bir merakın varsa, LH'ı anlamak işin temelidir.

Kadınlarda LH: Yumurtlamanın Sorumlusu

Kadınlarda LH'ın en bilinen ve en önemli görevi yumurtlamayı tetiklemesidir. Regl döngüsü boyunca, yumurtalıklardaki folikül adı verilen kesecikler içindeki yumurta hücresi olgunlaşır. Bu olgunlaşma süreci östrojen hormonu tarafından desteklenir. Döngünün ortasına doğru, kanda dolaşan östrojen seviyesi belirli bir eşiği aştığında (genellikle 200 pg/mL civarında), bu durum hipofiz bezini uyarır ve ani bir LH salınımı gerçekleşir. Buna LH zirvesi diyoruz ve bu zirve genellikle yumurtlamadan 24-36 saat önce meydana gelir. Bu zirve, folikülün yırtılmasını ve olgun yumurta hücresinin yumurtalıktan atılmasını sağlar. İşte tam bu noktada, eğer cinsel ilişki yaşanırsa döllenme şansı en yüksektir.

LH aynı zamanda olgunlaşan folikülden progesteron salgılanmasını da uyarır. Progesteron, rahmin iç tabakasını (endometriyum) gebelik için hazırlar. Eğer döllenme gerçekleşmezse, yumurtalıklarındaki korpus luteum (LH'ın tetiklediği folikül kalıntısı) progesteron salgılamaya devam eder ve yaklaşık 14 gün sonra dejenere olur. Bu progesteron düşüşü, regl kanamasının başlamasına neden olur.

Deneyimlerime göre, yumurtlama takibi yapan veya gebe kalmaya çalışan birçok kadın, LH seviyelerindeki bu dalgalanmaları anlamak için ovülasyon testlerini kullanır. Bu testler, idrardaki LH seviyesinin artışını algılar ve yumurtlamanın yakın olduğunu gösterir. Eğer düzenli bir adet döngün varsa ve yaklaşık 28 günde bir adet görüyorsan, LH zirvesi genellikle beklenen adet kanamasından yaklaşık 14 gün önce gerçekleşir.

Erkeklerde LH: Testosteronun Tetikleyicisi

Erkeklerde LH, testosteron üretiminden doğrudan sorumludur. LH, testislerdeki Leydig hücrelerine bağlanarak bu hücrelerin testosteron üretmesini tetikler. Testosteron, erkeklerde hem ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişiminde (sesin kalınlaşması, kas kütlesi artışı, sakal çıkması vb.) hem de sperm üretiminde (spermatogenez) kritik bir role sahiptir. LH salınımı erkeklerde de pulsatil (kesintili) bir şekilde gerçekleşir, ancak kadınlardaki kadar belirgin döngüsel dalgalanmalar göstermez.

Erkeklerde LH seviyelerinin düşük olması, testosteron üretiminde azalmaya ve buna bağlı olarak cinsel isteksizlik, kısırlık, kas gücünde azalma gibi belirtilere yol açabilir. Eğer bir erkeğin testosteron seviyelerinde düşüklük saptanırsa, doktorlar genellikle LH seviyelerine de bakarak sorunun kaynağını anlamaya çalışırlar. Sorun hipofiz bezinde mi, yoksa testosteron üretiminde mi, bu ayrım LH ölçümüyle netleşebilir.

LH Seviyeleri ve Anlamları

Kanımızdaki LH seviyeleri, yaşa, cinsiyete ve hatta günün saatine göre bile değişebilir. Kadınlarda adet döngüsünün farklı evrelerinde farklılık göstermesi en belirgin örneğidir. Örneğin, foliküler fazın erken dönemlerinde LH seviyeleri genellikle düşüktür (örneğin 1.5-8 IU/L civarı), LH zirvesi sırasında ise bu değerler 10 katına kadar yükselebilir (örneğin 10-150 IU/L aralığına kadar). Luteal fazda ise tekrar düşüşe geçer.

Deneyimlerime göre, LH seviyelerindeki anormallikler genellikle aşağıdaki durumlarla ilişkilendirilir:

• Yüksek LH Seviyeleri: Kadınlarda polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumlarda LH seviyeleri sürekli olarak yüksek olabilir. Bu, yumurtlamanın düzensizleşmesine veya hiç olmamasına neden olabilir. Erkeklerde ise hipofiz bezinin normal çalışıp çalışmadığı, ancak testosteron üretiminde bir sorun olup olmadığına dair ipucu verebilir.
• Düşük LH Seviyeleri: Hem kadınlarda hem de erkeklerde hipofiz bezinin yeterince LH salgılamaması durumunda görülür. Bu, üreme hormonu üretiminde yetersizliğe ve dolayısıyla kısırlığa yol açabilir. Hipotalamik amenore (aşırı egzersiz veya yetersiz beslenmeye bağlı adet kesilmesi) gibi durumlarda da LH düşüklüğü gözlemlenir.

Eğer doktorun LH seviyelerini ölçtürdüyse ve sonuçlarla ilgili endişelerin varsa, mutlaka doktorunla konuş. Sadece rakamlara bakarak kendi kendine teşhis koymak yerine, bir uzmanın yorumunu almak en doğrusudur.

LH'ı Anlamak ve Takip Etmek İçin Pratikler

Eğer gebe kalmaya çalışıyorsan veya adet döngünle ilgili sorunlar yaşıyorsan, LH'ı anlamak sana yardımcı olabilir:

• Ovülasyon Testlerini Kullan: Eczanelerde satılan ovülasyon testleri, idrarındaki LH artışını tespit ederek yumurtlama zamanını tahmin etmene yardımcı olur. Genellikle adet döngünün yaklaşık 10-
  1. gününden itibaren kullanmaya başlayabilirsin.
• Bazal Vücut Isısını Kaydet: Yumurtlamadan sonra progesteron hormonu yükseldiği için vücut ısısı hafifçe artar. Günlük bazal vücut ısısı takibi, yumurtlamanın olup olmadığı hakkında ek bilgi sağlayabilir.
• Adet Döngünü Takip Et: Adetlerinin düzenliliğini, süresini ve miktarını not almak, olası hormonal dengesizlikleri belirlemede ilk adımdır.
• Sağlıklı Yaşam Tarzı: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve stresi yönetmek, hormonal dengenin korunmasına yardımcı olur. Aşırı egzersiz ve yetersiz beslenme, LH seviyelerini olumsuz etkileyebilir.