Epilepsi hastaları engelli mi?

Epilepsi ve Engellilik: Bilinmeyen Gerçekler

Epilepsi hastalarının engelli olup olmadığı sorusu, aslında sorunun kendisinin bir engel olduğunu gösteriyor. Çünkü epilepsi, toplumda hala yeterince anlaşılmayan, korkulan ve yanlış bilinen bir durum. Önce şunu netleştirelim: Epilepsi, başlı başına bir engellilik hali değildir. Ancak, hastalığın seyri, nöbetlerin sıklığı, şiddeti ve kontrol altına alınıp alınamaması, kişinin günlük yaşamını, iş bulma becerisini ve sosyal uyumunu doğrudan etkileyebilir. Bu etkiler sonucunda, evet, epilepsi hastaları durumlarına göre engelli sayılabilir ve yasal haklardan yararlanabilirler.

Epilepsi ve Engellilik Derecesi Nasıl Belirleniyor?

Engellilik statüsü, Türkiye'de Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği yönetmeliklere göre ve Sağlık Kurulu raporu ile belirlenir. Epilepsi hastaları için bu süreçte şu faktörler dikkate alınır:

• Nöbetlerin Sıklığı ve Şiddeti: Günlük hayatı ciddi şekilde sekteye uğratan, sık ve kontrol altına alınamayan nöbetler, kişinin çalışmasını, araç kullanmasını, tehlikeli makinelerle çalışmasını engelleyebilir.
• Tedaviye Yanıt: İlaç tedavisine rağmen nöbetleri devam eden hastalarda engellilik oranı daha yüksek olabilir.
• Nörolojik Hasar ve Diğer Komorbiditeler: Bazı epilepsi türleri veya uzun süreli nöbetler beyinde hasara yol açabilir. Bu durum, öğrenme güçlüğü, hafıza sorunları, davranış bozuklukları gibi ek sorunlara neden olursa, engellilik derecesini artırabilir.
• Kişinin Yaşı ve Mesleği: Genç yaşta başlayan ve kontrol altına alınamayan epilepsi, eğitim ve meslek hayatını baştan sona etkileyebilir.

Örneğin, SGK'nın engellilik oranları cetvelinde, epilepsiye bağlı olarak farklı oranlar belirtilmiştir. Nöbetlerin kontrol altına alınamaması ve kişinin iş gücü kaybı durumunda, %40 ve üzeri engellilik oranı verilebilir. Bu oran, kişinin hayat standartlarını iyileştirecek sosyal haklar (emeklilik, maaş, vergi indirimi vb.) için bir eşiktir.

Günlük Yaşamda Karşılaşılan Zorluklar ve Öneriler

Deneyimlerime göre, epilepsi hastaları engelli olmasa bile, nöbetlerin belirsizliği ve toplumsal önyargılar nedeniyle hayatlarında ciddi zorluklarla karşılaşırlar. Özellikle iş bulma konusunda ayrımcılıkla sıkça karşılaşılır. Bu noktada bireysel ve toplumsal olarak yapılabilecekler var:

• Doğru Bilgilendirme: Epilepsinin bulaşıcı olmadığını, nöbet anında ne yapılması gerektiğini çevrenizdeki insanlara anlatın. Bir yakınınız epilepsi hastasıysa, onunla birlikte bu bilgileri paylaşabilirsiniz.
• Hastalığı Kabul ve Yönetim: Doktorunuzla yakın iletişimde olun, ilaçlarınızı düzenli kullanın. Stresten uzak durmaya çalışın, çünkü stres nöbetleri tetikleyebilir. Uyku düzeninize dikkat etmek de önemlidir.
• İş Hayatında Haklar: Eğer engellilik raporunuz varsa, iş başvurularında bunu belirtmekten çekinmeyin. Türkiye'de engelli bireylerin istihdamına yönelik teşvikler ve yasal düzenlemeler mevcuttur. İşkur gibi kurumlarla iletişime geçerek iş gücü piyasasında kendinize yer bulabilirsiniz. Bazı iş yerleri, engelli çalışanları için özel düzenlemeler yapabilir.
• Sosyal Hayatta Destek: Kendinizi izole etmeyin. Epilepsi ile yaşayan diğer insanlarla iletişim kurmak, deneyimlerinizi paylaşmak size güç verecektir. Aile ve arkadaş desteği bu süreçte en önemli faktörlerden biridir.

Yasal Haklar ve Destek Mekanizmaları

Epilepsi nedeniyle engellilik hakkı kazanan bireylerin yararlanabileceği çeşitli haklar vardır:

• Erken Emeklilik: Belirlenen engellilik oranına göre erken emeklilik hakkından yararlanılabilir.
• Vergi İndirimleri: Gelir vergisinden muafiyet veya indirim gibi imkanlar söz konusu olabilir.
• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Muafiyeti: Engellilik derecesine göre belirli oranlarda araç alımlarında ÖTV indirimi uygulanır.
• Eğitim ve İstihdam Hakkı: Devlet memurluğu ve kamu personel alımlarında belirli kotalar ve özel şartlar engelli bireyler için ayrılır. Özel sektörde de istihdam teşvikleri bulunur.

Bu haklardan yararlanabilmek için öncelikle bir hastaneden alınacak Engelli Sağlık Kurulu Raporu gereklidir. Bu rapor, Epilepsi hastalığınızın ve bunun günlük yaşamınıza etkisinin ne kadar olduğunu somut olarak belgeleyecektir.

Unutmayın, epilepsi sizin kim olduğunuzu tanımlamaz. Doğru bilgi, tedavi ve destekle dolu dolu bir yaşam sürmek mümkündür. Önemli olan kendinize inanmak ve haklarınızı bilmektir.